Ο Έρικ Έρικσον υπήρξε ψυχολόγος εστιασμένος στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του ανθρώπου, σύμφωνα με την οποία υποστήριζε ότι ο άνθρωπος περνάει από 8 στάδια ανάπτυξης σε όλη του τη ζωή. Σε κάθε στάδιο έρχεται αντιμέτωπος με μια κρίση, την οποία μόλις ξεπεράσει είναι έτοιμος να μεταβεί στο επόμενο.
Βασιζόμενοι στη θεωρία αυτή ας εστιάσουμε στο δεύτερο στάδιο από τα 8, αυτό της «Αυτονομίας-Αμφιβολίας» το οποίο λαμβάνει χώρα κατά το δεύτερο έτος των παιδιών. Εάν το κοιτάξουμε από τη ψυχαναλυτική του Freud αφορά το πρωκτικό στάδιο.
Τι συμβαίνει στο μυαλό των παιδιών σε εκείνη την ηλικία;
Το παιδί έχει αναπτυχθεί γνωστικά και σωματικά, ελέγχει τις κινήσεις του, μπορεί να μιλήσει για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του, μετακινείται μόνο του, μιλάει, παίζει και γενικότερα δεν είναι πια απόλυτα εξαρτημένο από τους γονείς του. Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά λένε τα μεγαλύτερα «όχι» και νιώθουν ότι είναι ανεξάρτητα. Εάν οι γονείς υποστηρίξουν την ανάγκη του να λειτουργεί με τον δικό του τρόπο – πάντα μέσα στα πλαίσια των ορίων – τότε θα μεγαλώσει το αίσθημα αυτονομίας και θα έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Ενώ σε αντίθετη περίπτωση θα αμφιβάλει για τις αποφάσεις του και για τον εαυτό του.
Πώς ενισχύουμε το αίσθημα της αυτονομίας των παιδιών, σε όλες τις ηλικίες;
- Αναθέτουμε ευθύνες: πρώτο και βασικό μας μέλημα είναι να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο το παιδί μας θα αναλαμβάνει ευθύνες, δουλειές και υποχρεώσεις. Από την πιο μικρή, όπως να μας βοηθήσει στο άνοιγμα ενός κουτιού, μέχρι την πιο μεγάλη, όπως να μας δώσει την συμβουλή του σε ένα θέμα, να οργανώσει τον χώρο του όπως επιθυμεί , να διαλέξει το φαγητό της επόμενης ημέρας ή ακόμη και να βρει τα ρούχα για το σχολείο.
- Δείχνουμε εμπιστοσύνη: Δεν αμφιβάλλουμε για την απόφαση του ούτε το αποθαρρύνουμε για μια ενέργεια που θέλει να κάνει. Εάν θέλει να κατέβει τα σκαλιά μπορούμε να το συμβουλέψουμε, για παράδειγμα: «οι σκάλες είναι λίγο απότομες», όχι όμως να πούμε «πρόσεχε γιατί θα πέσεις».
- Αφήνουμε να κάνει λάθη: Δεν χρειάζεται να είμαστε προστατευτικοί μαζί του, χρειάζεται να κάνει λάθη και να μάθει μέσα από αυτά. Με αυτόν τον τρόπο θα μάθει να προσπαθεί και να τα διορθώνει για να πετυχαίνει τον σκοπό του.
- Αφήνουμε να το κάνει μόνο του: Είναι πιο εύκολο να πούμε «έλα να σου δέσω τα κορδόνια για να μην παιδεύεσαι» ή «θα σου βάλω το μπουφάν γιατί βλέπω ότι σε δυσκολεύει», αλλά χρειάζεται να συγκρατήσουμε αυτή μας την ανάγκη και να γίνουμε ενθαρρυντικοί.
- Δεν το υποτιμούμε: Την τελευταία φορά που μετέφερε ένα πιάτο μπορεί να έπεσε κάτω στο πάτωμα αλλά δεν σημαίνει ότι θα έχει αυτή την κατάληξη κάθε του προσπάθεια. οπότε συνεχίζουμε να ενθαρρύνουμε χωρίς να χρησιμοποιούμε φράσεις όπως «πάντα του πέφτει το πιάτο», «είναι αρκετά απρόσεκτος» κλπ.
- Σεβασμός: Σεβόμαστε τις αποφάσεις του, ζητάμε την γνώμη του και το θεωρούμε ισάξιο μέλος της οικογένειας μας.
- Μειώνουμε τις προσδοκίες μας: Ακούγεται περίεργο αλλά εάν έχουμε βάλε πολύ ψηλά τον πήχη τότε το παιδί μας θα νιώθει συνεχώς ότι δεν τα καταφέρνει. Κερδίζει μια μια μάχη. Η επιτυχία πρέπει να βασίζεται σε απλά καθημερινά γεγονότα και στη συνέχεια , αφού έχει χτιστεί η αυτοπεποίθηση, να συνεχίζει σε πιο δύσκολα.
- Επιτυχία/Αποτυχία: Η επιτυχία και η αποτυχία είναι αποτέλεσμα των προσπαθειών μας. Δεν γνωρίζουμε ποιο από τα δυο θα έχουμε όμως χρειάζεται να συζητάμε με το παιδί μας τους λόγους που οδήγησαν είτε στο ένα αποτέλεσμα είτε στο άλλο.
Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε εμείς τις καταστάσεις θα αποτελέσουν κίνητρο για τον τρόπο που θα λειτουργούν τα παιδιά μας. Χρειάζεται να είμαστε υποστηρικτικοί, να τα σεβόμαστε, να ενθαρρύνουμε κάθε προσπάθεια τους, να στεκόμαστε ένα βήμα πίσω τους χωρίς να επιβάλλουμε τη δική μας γνώμη αλλά και να συζητάμε, χωρίς να κρίνουμε, αυτό που επιθυμούν.
Της Αγγελικής Β, νηπιαγωγός.
Είμαι η Αγγελική, μαμά δυο υπέροχων παιδιών, είμαι νηπιαγωγός και μένω μόνιμα στο εξωτερικό. Μότο μου στο σπίτι με τα παιδιά είναι….. παίξτε, λερωθείτε, πειραματιστείτε, πείτε τραγούδια και χαμογελάστε! Τις κατασκευές μας και τα κείμενά μου θα τα βρείτε στον λογαριασμό μου στο Instagram paidiki_matia.
