Βρέθηκα τις προάλλες σε μία παρέα γυναικών ηλικίας 60 plus, περίπου οι σημερινές γιαγιάδες των παιδιών μας δηλαδή. Κάποια στιγμή λοιπόν, συζητήθηκε ότι νισάφι πια στις μέρες μας δεν υπάρχει μάνα που να μην έχει κατάθλιψη και ότι μάλλον οι μαμάδες αυτής της γενιάς θα είμαστε παραχαϊδεμένες. Αναρωτήθηκαν γιατί όταν ήταν εκείνες μητέρες η επιλόχειος κατάθλιψη δεν υπήρχε και όλες τους ανταπεξέρχονταν μια χαρά. Η συζήτηση αυτή με προβλημάτισε αρκετά ώστε προσπάθησα να παρατηρήσω από απόσταση τι θα πει να είσαι μαμά στο 2020 κι αν όντως η γενιά μας είναι παραχαϊδεμένη.
Ας δούμε λοιπόν τι έχει να αντιμετωπίσει μια νέα μητέρα το 2020.
Η προσδοκία του να έχει τις τέλειες αναλογίες και να ακτινοβολείς από ομορφιά.
Η πίεση που δέχεται μια μητέρα στο να διατηρήσει την εικόνα του σώματος της τόσο στην εγκυμοσύνη της όσο και αφού γεννήσει είναι τεράστια. Στα social media και δη στο instagram , το οποίο εστιάζει εξολοκλήρου στην εικόνα υπάρχει μάλιστα και συγκεκριμένο hashtag με τάδε αριθμό ημερών postpartum και οι εικονιζόμενες επιδεικνύουν το τέλειο αδυνατισμένο σώμα τους ακόμα και 15 μέρες μετά τον τοκετό. Αλλά και στις δια ζώσης επαφές δεν είναι λίγες οι φορές που η έγκυος και η νέα μητέρα απαντάει συχνότερα για τα κιλά της παρά για το μωρό της. Παλαιότερα οι γυναίκες ουδόλως έβαζαν αυτό το άγχος στο κεφάλι τους τόσο πιεστικά και τόσο ασφυκτικά.
Η προσδοκία του να πονάς, να είσαι κουρασμένη, ξενυχτισμένη μα πάντα ευδιάθετη.
Το παιδί αυτό το ήθελες όσο τίποτα άλλο έτσι δεν είναι; Πώς τολμάς λοιπόν να εμφανίζεσαι μέσα στα νεύρα; Απαράδεκτο για την εικόνα της σύγχρονης μητέρας που της επιτρέπεται να νιώθει μόνο ευγνωμοσύνη και να εμφανίζεται με το πιο λαμπερό της χαμόγελο. Όλο αυτό φυσικά οδηγεί και στην προσδοκία του να μην πάθει επιλόχειο κατάθλιψη, διότι ντροπή να είσαι αχάριστη ενώ άλλες γυναίκες παλεύουν με την υπογονιμότητα. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε πόσο καταστροφικό είναι το να μην αναζητήσει η γυναίκα επαγγελματική βοήθεια από το φόβο μην στιγματιστεί… Εδώ αξίζει να πουμε ότι οι σύγχρονες γυναίκες τεκνοποιούν σε μεγαλύτερες ηλικίες λόγω σπουδών, καριέρας, αναζήτησης συντρόφου κλπ που συνεπάγεται λιγότερες αντοχές και μεγαλύτερα ποσοστά υπογονιμότητας σε σχέση με παλαιότερες δεκαετίες. Η ίδια η ύπαρξη μεγάλων ποσοστών υπογονιμότητας παίζει περίεργα παιχνίδια στην δημιουργία ενοχών στις μητέρες.
Η προσδοκία του να είσαι ο παλιός σου εαυτός.
Πληθώρα άρθρων, συζητήσεων και παραινέσεων από ψυχολόγους υπενθυμίζουν στη γυναίκα να προσέχει να μην την καταπιεί η μητρότητα αλλιώς ίσως και να τιμωρηθεί από τον σύζυγο με απιστία ή να απομονωθεί από το περιβάλλον της. Να μην εγκαταλείπει τις δραστηριότητες της και να μην χάσει την ταυτότητα της. Υπάρχει και η έννοια του self care εδώ και λίγα χρόνια, η οποία καταλήγει βραχνάς. Αλίμονο, αν μέσα στην διάρκεια της ημέρας δεν βρεις λίγο χρόνο για να κάνεις κάτι που αγαπάς, τότε μάλλον δεν τα καταφέρνεις και τόσο καλά. Φυσικά, σε όλα χρειάζεται μέτρο και ισορροπία αλλά και οι άνθρωποι έχουμε συγκεκριμένα όρια αντοχών. Το μωρό δεν θα επιβιώσει χωρίς την προσοχή της μητέρας του, τις πρώτες μέρες και μήνες. Αν δεν μπορούμε να φροντίσουμε τη νέα μητέρα, τουλάχιστον μη της ζητάμε να μας φροντίζει παράλληλα με το μωρό της, την ίδια ώρα που κάποιες μέρες δεν προλαβαίνει να φροντίσει τον ίδιο της τον εαυτό και το life style την φορτώνει ενοχές ΚΑΙ για αυτό.
Το πιο δύσκολο κομμάτι τώρα, αυτό των debates και των ανταγωνισμών. Γίνεσαι μητέρα και ξαφνικά βρίσκεσαι αντιμέτωπη με πάρα πολλά διλήμματα. Τα ζυγίζεις με τον πατέρα, καταλήγετε σε κάποιες αποφάσεις και ξαφνικά βρίσκεσαι απολογούμενη για ένα σωρό ζητήματα. Το ενδιαφέρον σε όλο αυτό είναι ότι όποια στάση κι αν διαλέξει μια μητέρα θα επικριθεί έτσι κι αλλιώς. Το γνωστό ότι και να κάνεις φταις. Ας αναφέρω ενδεικτικά μερικά μόνο από τα διλήμματα αυτά:
- Προγεννητικός έλεγχος ,ναι ή όχι, τι περιλαμβάνει καθώς και η απόφαση να κάνεις διακοπή κύησης ή να φέρεις στον κόσμο παιδί με βεβαιωμένο θέμα υγείας. Πλέον, υπάρχει και αυτός ο ανταγωνισμός του ποια έκανε τον τέλειο και περισσότερο εξονυχιστικό έλεγχο ενώ η απόφαση για το αν το ζευγάρι θα ελέγξει ή όχι το έμβρυο και πως θα κινηθεί μετά τα αποτελέσματα είναι αντικείμενο συζητήσεων και επικρίσεων.
- Φυσιολογικός τοκετός η καισαρική τομή και τώρα τελευταία και ανταγωνισμός για το ποια άντεξε τη γέννα χωρίς επισκληρίδιο!
- Θηλασμός ναι, όχι και πόσους μήνες
- Εκπαίδευση ύπνου ή όχι
- Εργαζόμενη μητέρα ή μητέρα που μένει σπίτι. Τι να πει κανείς για αυτό το συγκεκριμένο θέμα. Κατεξοχήν παράδειγμα του ότι κι αν επιλέξεις φταις.
- Διατροφή , προϊόντα περιποίησης και εμβόλια (προσωπικά έχω δεχθεί κριτική ως και για την κρεμά συγκάματος, διότι δεν το έψαξα αρκετά και πασαλείφω το μωρό μου με καρκίνο!)
- Γονική συμπεριφορά και στυλ διαπαιδαγώγησης, δηλαδή αν είσαι ελαστικός ή αυστηρός με το παιδί σου κλπ. Έχει αξία να αναρωτηθούμε πόσες φορές πέσαμε πάνω σε άρθρο με τον τίτλο Τι να μην κάνεις ή τι να μην πεις στο παιδί σου και οι συμβουλές βέβαια είναι ιδιαίτερα απαιτητικές για παράδειγμα μη λες όχι, μη λες τη λέξη μη. Όλος αυτός ο κατακλυσμός συμβουλών, των τόσο δύσκολα εφαρμόσιμων στην πράξη , κάνουν σχεδόν ακατόρθωτο το να νιώσει η μητέρα ότι δεν πλήγωσε θανάσιμα το παιδί της και ότι τα καταφέρνει καλά .
- Όρια ή όχι απέναντι σε παππούδες και λοιπούς συγγενείς και παρεμβατικότητα
Η αίσθηση μου είναι ότι σημερινοί παππούδες και γιαγιάδες διαφέρουν από τη μαυροφορεμένη γιαγιούλα με τα άσπρα μαλλιά και τον κουρασμένο παππού των δικών μας παιδικών χρόνων. Είναι νομίζω περισσότερο «ζωηροί» και παρεμβατικοί. Δύο φορές βρέθηκα λεχώνα σε μαιευτήριο και τις δύο έζησα την εμπειρία λεχώνας να κλαίει εξαιτίας τέτοιων παρεμβάσεων …από ΤΟΣΟ νωρίς .
- Ανταγωνισμός για κατάκτηση οροσήμων και το ποιο παιδί ασχολείται με τις περισσότερες δραστηριότητες, πάει στο καλύτερο σχολείο κλπ.
- Το ιδιαίτερα λεπτό ζήτημα του αν η οικογένεια θα μεγαλώσει κι άλλο. Είναι πολύ συχνό να ασκείται κριτική στις οικογένειες που θέλουν να παραμείνουν με ένα παιδί ενώ και η απόφαση να προστεθεί κι άλλο μέλος φέρνει συζητήσεις και κριτική δεδομένης της οικονομικής κατάστασης τα τελευταία χρόνια.
Η λίστα αυτή βεβαίως δεν είναι εξαντλητική, υπάρχουν σίγουρα και άλλα θέματα που δεν θίχτηκαν. Ωστόσο, θεωρώ ότι δείχνει πως όσο οι εποχές αλλάζουν, οι ρόλοι αλλάζουν εξίσου. Είναι εξαιρετικά άδικο η γενιά που κάπνιζε μπροστά στα παιδιά της, δεν τα έδενε στο καθισματάκι του αυτοκινήτου, θεωρούσε ότι το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο και άλλα πολλά να κρίνει ελαφρά τη καρδία τους σύγχρονους γονείς και δη τις μητέρες. Είναι δεδομένο ότι αυτή γνώση υπήρχε τότε και έτσι έπρατταν και δεν υπάρχει διάθεση μομφής. Άλλωστε όλα δείχνουν ότι σε 30 χρόνια από τώρα και οι σημερινές μαμάδες θα έχουν κάνει ανεπίτρεπτες αστοχίες με βάση τα τότε δεδομένα. Είναι επίσης δεδομένο ότι έτσι περίπου έχουν τώρα τα πράγματα και ότι άθελα μας αναπαράγουμε και εμείς οι ίδιοι τις αστοχίες, τα ανώφελα debates και την επικριτική διάθεση. Αυτό που θέλω να πω με λίγα λόγια είναι ότι ναι ισχύει. Αυτή είναι η τάση της εποχής μας. Οι μητέρες παθαίνουν συχνά επιλόχειο κατάθλιψη. Ωστόσο, ας αναρωτηθούμε πόσες προσδοκίες φορτώθηκαν πάνω τους και αν όλο αυτό το στρες είναι ικανό να τσακίσει ένα οποιονδήποτε άνθρωπο και ας δούμε αυτό το ζήτημα υπό άλλο πρίσμα, αυτό της κατανόησης και της ενσυναίσθησης .
Ίσως την επόμενη φορά που βρεθούμε με μια νέα μητέρα κάνουμε καλύτερη επιλογή σχολίων, διάθεσης και λέξεων και μόνο με αυτή τη μικρή αλλαγή δείξουμε στη νέα μητέρα ότι τη νοιαζόμαστε και ότι τα καταφέρνει μια χαρά!
της Μαρίας Κακολύρη
Πολιτικός επιστήμονας, συγγραφέας, μητέρα
