Από πολύ μικρή ηλικία ο γιος μου ήταν παρών στις περισσότερες οικογενειακές συζητήσεις. Όχι απλά σα φυσική παρουσία, όχι επειδή δεν είχα κάπου να τον αφήσω, αλλά συνειδητά, ως μέλος μίας οικογένειας που μοιράζεται χαρές και λύπες. Ως μέρος μίας λογικής, ότι ένα παιδί λειτουργεί ισορροπημένα, όταν αισθάνεται το περιβάλλον του ασφαλές. Ένα παιδί, αν νιώθει ότι δε γνωρίζει το περιβάλλον του, ότι γύρω του συμβαίνουν πράγματα, τα οποία μπορεί έως ένα βαθμό να αντιληφθεί, αλλά κανείς δεν του εξηγεί, θα νιώσει ασταθές και αυτό θα εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους και σε διάφορες χρονικές στιγμές.
Πάντα υπάρχει τρόπος να τα εξηγήσουμε όλα στα παιδιά. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις και ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε τους γύρω μας, σε σχέση με τις καταστάσεις αυτές, λειτουργεί καταλυτικά στη σχέση μας με τα παιδιά. Η αλήθεια φέρνει αλήθεια. Η εμπιστοσύνη φέρνει εμπιστοσύνη.
Παρ’ όλα αυτά, πάντα υπάρχουν θέματα που δε θα τα συζητήσουμε με τα παιδιά. Τουλάχιστον όχι στο βαθμό που μας απασχολούν.
Είναι λογικό. Όλοι έχουμε το δικαίωμα να κρατάμε ένα κομμάτι της καθημερινότητας, αλλά και των συναισθημάτων μας μόνο για εμάς. Αρκεί να μην ξεχνάμε, ότι το ίδιο δικαίωμα έχουν και τα παιδιά.
Υπάρχουν κάποιες στιγμές και κάποια συναισθήματα που τα παιδιά, συνειδητά ή ασυνείδητα δεν τα μοιράζονται μαζί μας. Άλλες φορές το ξεχνάνε, άλλες φορές δεν το θεωρούν σημαντικό και άλλες φορές απλά δε θέλουν. Όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό για εμάς τους γονείς, πρέπει να το δεχτούμε. Ακούω κάποιες φορές πολλούς γονείς, συνήθως μαμάδες, να λένε στα παιδιά τους «Έχουμε πει ότι στη μαμά τα λέμε όλα». Γιατί; Γιατί αυτό πρέπει να είναι κανόνας; Και ποιοι το έχουμε πει αυτό; Δεν το έχουμε πει όλοι. Το έχουμε πει μόνο εμείς, οι μαμάδες. Και στις περισσότερες περιπτώσεις τα παιδιά έχουν συμφωνήσει μηχανικά, καθώς στην πράξη, είναι ξεκάθαρο ότι αυτό δε γίνεται. Και δε μπορούμε να απαιτήσουμε να γίνεται, όταν δεν το κάνουμε και εμείς οι ίδιοι.
Το να χτίσουμε μία σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά μας, είναι μία συνεχής και αμφίδρομη διαδικασία. Πρέπει να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ώστε τα παιδιά να μοιράζονται μαζί μας κομμάτια από την καθημερινότητα, αλλά και τα συναισθήματά τους. Όμως πρέπει παράλληλα να τους αναγνωρίσουμε το αναφαίρετο δικαίωμα να κρατάνε κάποια κομμάτια για τον εαυτό τους.
Τα παιδιά, μικρά και μεγάλα, έχουν το δικαίωμα να έχουν προσωπική ζωή. Έτσι κι αλλιώς, υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι στην καθημερινότητά τους από το οποίο εμείς, ως γονείς, απέχουμε. Σε αυτό το κομμάτι τα παιδιά διαχειρίζονται ανθρώπους, σχέσεις, καταστάσεις, πληροφορίες, κινδύνους και το κάνουν αυτό με τα εφόδια και την παιδεία που κουβαλούν από το σπίτι τους, με τον τρόπο που τα ίδια θέλουν ή μπορούν να τοποθετούν τον εαυτό τους στο κοινωνικό σύνολο. Σε αυτό το κομμάτι τα παιδιά διαχειρίζονται τη ζωή.
Ο ρόλος μας λοιπόν εδώ ως γονείς, δεν είναι να ξέρουμε και την τελευταία λεπτομέρεια. Ο ρόλος μας είναι να διασφαλίζουμε στα παιδιά ένα τέτοιο περιβάλλον σταθερότητας και αλήθειας, ώστε αφενός να τα καθοδηγεί αξιοπρεπώς και αφετέρου να τους δημιουργεί το αίσθημα της ασφάλειας να καταφύγουν σε αυτό οποιαδήποτε στιγμή. Και ο καλύτερος τρόπος να το πετύχουμε αυτό είναι να αποτελούμε εμείς οι ίδιοι παράδειγμα συμπεριφοράς και ορίων.
Τα παιδιά δεν είναι η συνέχεια του εαυτού μας. Δεν είναι και δεν οφείλουν να είναι όλα όσα εμείς δεν καταφέραμε να γίνουμε ή όλα όσα θα θέλαμε να δούμε.
Τα παιδιά είναι διαφορετικοί άνθρωποι και έχουν δικαίωμα στο λάθος,στην ανωριμότητα, στην εποχικότητα, στον πειραματισμό και εν τέλει, στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους. Ας τους δώσουμε τον χώρο που τους αναλογεί και αν αυτό γίνει με σωστές συνθήκες, θα μας δικαιώσει. Η μεγαλύτερη απόσβεση για εμάς θα είναι να τα δούμε να διαμορφώνονται σε αυτόνομους και αξιοπρεπείς ανθρώπους, χρησιμοποιώντας τις αξίες και τα όρια που είδαν σε εμάς. Αυτή πρέπει να είναι η κληρονομιά μας.
