Με αφορμή την 21η Νοεμβρίου, παγκόσμια ημέρα τηλεόρασης η οποία γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Νοεμβρίου, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ που ελήφθη το 1996, μπορείτε να ενημερωθείτε πως θα οργανώσετε το χρόνο παρακολούθησης τηλεοπτικών προγραμμάτων, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Στόχος αυτής της παγκόσμιας μέρας είναι να ενθαρρύνει τις ανταλλαγές τηλεοπτικών προγραμμάτων μεταξύ των χωρών και ιδιαίτερα εκείνων που σχετίζονται με την ειρήνη, την ασφάλεια, τον πολιτισμό την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Τα βρέφη και τα νήπια έχουν μια θαυμάσια έμφυτη τάση για επικοινωνία και αλληλεπίδραση και μπορούν να κάνουν τεράστια πρόοδο στους τομείς αυτούς, με εκπληκτική ταχύτητα στους πρώτους μήνες και χρόνια της ζωής τους. Για να συμβεί όμως αυτό, είναι αναγκαίο για το μωρό να έχει κάποιο ευαισθητοποιημένο και ομιλητικό σύντροφο και η τηλεόραση δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να εκπληρώσει αυτό το ρόλο.
Τα βρέφη και τα νήπια έχουν επίσης ανάγκη από πάρα πολλές ευκαιρίες για να εξερευνήσουν και να αρχίσουν να καταλαβαίνουν τον κόσμο γύρω τους – να επιτελέσουν αυτό το τεράστιο έργο κατανόησης των όσων απλώνονται μπροστά τους.
Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να μάθουν κάτι από την τηλεόραση, παρά μόνο αν είχαν ήδη πολλές ευκαιρίες να εξερευνήσουν και να μελετήσουν το περιβάλλον τους, τα πραγματικά αντικείμενα και τους ανθρώπους που το αποτελούν.
Στο πρώιμο στάδιο του πρώτου έτους της ηλικίας του παιδιού, μην επιχειρήσετε να χρησιμοποιήσετε την τηλεόραση για να κάνετε το παιδί σας να σταματήσει τη φασαρία ή τα κλάματα. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι συνιστά ισχυρό ερέθισμα λόγω των έντονων χρωμάτων και εικόνων της και ότι μωρά μηνών εβδομάδων μπορεί να ηρεμήσουν και να την αναζητούν ζωηρά. Σας παρακαλώ να αντισταθείτε στον πειρασμό και να μην αφήσετε να συμβεί κάτι τέτοιο.
Μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού
Υπάρχουν πολλά τηλεοπτικά προγράμματα και βιντεοταινίες για μικρά παιδιά και μπορούν να είναι διασκεδαστικά για το μωρό σας, αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντικό να χρησιμοποιούνται με σωστό τρόπο.
Επιτρέψτε την παρακολούθηση βίντεο το πολύ για μισή ώρα την ημέρα. Το παιδί σας έχει ανάγκη να περνά πολύ χρόνο αλληλεπιδρώντας με ανθρώπους και μαθαίνοντας μέσα από το παιχνίδι. Είναι ένα θαυμάσιο χρονικό διάστημα κατά το οποίο η μάθηση μπορεί να είναι εκπληκτικά γρήγορη. Οι ευκαιρίες που χάνονται τώρα είναι χαμένες για πάντα. Η τηλεόραση είναι ένα πολύ ελκυστικό μέσο και τα μικρά παιδιά θα την παρακολουθούν για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα αν τους το επιτρέψουν.
Παρακολουθήστε μαζί του, ώστε η εμπειρία να έχει στοιχεία αλληλεπίδρασης και ύστερα μπορείτε να τους εξηγήσετε αυτό που βλέπει. Βιντεοταινίες με παιδικά τραγουδάκια, μπορούν να σας κάνουν να διασκεδάσετε μαζί, αν συμμετέχετε αναπαριστώντας τις κινήσεις της οθόνης και τραγουδώντας.
Το περιεχόμενο του προγράμματος θα πρέπει να είναι σχετικό με τον κόσμο όπως τον αντιλαμβάνεται το βρέφος. Πολλά τηλεοπτικά προγράμματα απευθύνονται σε μεγαλύτερα παιδιά, καθώς σε αυτά τα προγράμματα τα αυτοκίνητα και τα ζώα, για παράδειγμα κάνουν πράγματα που δεν γίνονται στην πραγματικότητα: μπορούν για παράδειγμα να πετάνε. Αυτά μπορεί να είναι πολύ διασκεδαστικά για παιδιά που έχουν αρκετή εμπειρία του κόσμου και ξέρουν πως όλα τούτα είναι φανταστικά, αλλά θα προκαλούσαν μεγάλη σύγχυση σε παιδιά αυτής της ηλικίας. Άλλωστε, το παιδί σας έχει μόλις ανακαλύψει τι κάνουν στην πραγματικότητα οι άνθρωποι, τα ζώα και τα άψυχα αντικείμενα.
Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά γοητεύονται από τα λαμπερά κινούμενα φώτα και τα χρώματα της τηλεόρασης και δε μαθαίνουν τίποτα από τους ήχους.
Μέχρι την ηλικία των 3 ετών
Προσπαθήστε να ακολουθήσετε τους παρακάτω κανόνες:
- Περιορίστε το χρόνο που αφιερώνει το παιδί σας για να παρακολουθήσει τηλεόραση ή βιντεοταινίες σε μισή την ώρα.
- Παρακολουθείστε μαζί του ώστε να μπορείτε να συζητήσετε αυτά που βλέπετε μαζί.
- Εξακολουθεί να είναι σημαντικό να μη δημιουργείτε σύγχυση στο παιδί με φανταστικές, μη ρεαλιστικές παραστάσεις, όπως ιπτάμενα ζώα ή τρένα που μιλούν: το παιδί σας έχει μεγάλο δρόμο να διανύσει μέχρι να καταλάβει «πώς λειτουργεί ο κόσμος».
- Επιλέγετε βιβλία και τηλεοπτικά προγράμματα που θα πρωταγωνιστούν γνωστοί ήρωες που κάνουν αυτά που κάνει και το ίδιο, και λατρεύει τις επαναλήψεις, επειδή αρχίζει να μαθαίνει τους ήρωες και τους βλέπει να αναπαριστούν μια σειρά από οικεία γεγονότα.
- Τα παιδικά τραγουδάκια και η μουσική θα το γοητεύουν, ενώ θα διασκεδάζει με αστεία, ειδικά με χοντροκομμένες φάρσες στη φάση αυτή.
- Θα απολαμβάνει προγράμματα που αναφέρονται σε έννοιες που το ενδιαφέρουν, όπως σε αριθμούς και σε μεγέθη.
- Θα του αρέσουν οι σύντομες ιστορίες, κι όταν πρόκειται να τους τις διαβάσετε, θα θέλει να τις ακούει με ζωηρή φωνή και δραματοποιημένες.
Στην ηλικία των 3 ετών
Οι τηλεοπτικές εκπομπές και οι βιντεοταινίες αξίζουν πραγματικά τώρα που το παιδί έχει κατακτήσει αρκετά τη γλώσσα, ώστε να κατανοεί όλα όσα λέγονται και γίνονται. Μπορούν να αποτελέσουν καλή πηγή πληροφόρησης, μάθησης και γνήσιας ψυχαγωγίας, τροφοδοτώντας παράλληλα τη φαντασία. Όπως συμβαίνει με τα βιβλία και το παιχνίδι, τα παιδιά εμφανίζουν τώρα πολύ πιο έντονες προτιμήσεις και είναι πιθανό να τα ελκύουν ορισμένα προγράμματα.
Στο μικρό παιδί αρέσουν οι ιστορίες, ειδικά με ήρωες που του είναι πολύ οικείοι από σειρές προγραμμάτων. Θα του αρέσει να παρακολουθεί ενότητες γεγονότων, ειδικά όταν μπορεί να μαντέψει τι θα γίνει στη συνέχεια. Θα διασκεδάζει πολύ με φανταστικά γεγονότα, αλλά να θυμάστε ότι είναι ακόμη δύσκολο να ξεχωρίσει το πραγματικό από το φανταστικό και ίσως να χρειάζεται βοήθεια σχετικά με αυτό. Είναι πολύ χρήσιμο να μάθει τώρα τις λέξεις «παριστάνω» και «προσποιούμαι». Να θυμάστε επίσης ότι εκλαμβάνει, ως επι το πλείστον κατά γράμμα τα όσα λέγονται και θα μπορούσε να μπερδευτεί με σχήματα λόγου όπως «Τα πόδια του γίγαντα ήταν σαν κορμοί δέντρων».
Θα διασκεδάζει πολύ με τα παιδικά τραγουδάκια και τη μουσική.
Σε αυτήν την ηλικία το παιδί έχει την τάση να ενδιαφέρεται υπερβολικά για τη φύση κι εδώ αποκτά αξία η τηλεόραση και το βίντεο. Μπορούν να του δώσουν τη δυνατότητα να αποκτήσει πολλές θαυμάσιες εμπειρίες, τις οποίες είναι αδύνατο να έχει στην καθημερινή του ζωή ή με άλλα μέσα. Μπορεί να δει πολλά από τα θαύματα της φύσης: για παράδειγμα, πως ανοίγει τα πέταλά του ένα λουλούδι ή πώς μεταμορφώνεται η χρυσαλλίδα σε πεταλούδα. Μπορεί επίσης να δει ζώα στο φυσικό τους περιβάλλον, σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Παρόλο που η τηλεόραση και το βίντεο έχουν πολλά να προσφέρουν στο στάδιο αυτό, είναι πολύ σημαντικό να περιορίζετε το συνολικό χρόνο που κάθεται το παιδί σας μπροστά στην οθόνη. Το ισχυρό ερέθισμα της τηλεοπτικής οθόνης θα αποσπά την προσοχή του για αρκετά μεγάλο διάστημα τώρα, αλλά να θυμάστε ότι η τηλεόραση δεν απαντά σε ερωτήσεις, δεν εξηγεί τη σημασία των λέξεων, ούτε δίνει στο παιδί να καταλάβει τι είναι πραγματικό και τι είναι φανταστικό.
της Μαρίας Γκουγκούμη
Ειδική Παιδαγωγός
Special Education Blogger
www.pyxidagnwsis.gr
