Η εξάρτηση, ή συνεξάρτηση σε μία σχέση συμβαίνει όταν το ένα άτομο κρεμιέται συναισθηματικά από το άλλο και περιμένει από τον άλλον να επιβεβαιώσει την ατομική του αξία.
Σε μία σχέση συνεξάρτησης το ένα άτομο έχει υπερβολικά πολλές ανάγκες και συναισθηματικές απαιτήσεις από τον άλλον και νιώθει ότι ολοκληρώνεται μέσα από τη σχέση του. Η συνεξάρτηση παρατηρείται στις συζυγικές, ερωτικές, φιλικές, αλλά και οικογενειακές σχέσεις.
Βασικός σου στόχος είναι να ικανοποιήσεις τις ανάγκες του άλλου
Λειτουργείς σαν να μην έχεις εσύ ανάγκες ή σαν να βάζεις τις ανάγκες σου σε δεύτερη μοίρα. Αισθάνεσαι ότι μονίμως το άλλο άτομο στη σχέση σου είναι το κερδισμένο και ότι οι δικές σου ανάγκες πάλι έμειναν ακάλυπτες. Ρωτάς τους ηλικιωμένους σου γονείς τι χρειάζονται και τρέχεις να τους το πας ή να ικανοποιήσεις την ανάγκη του, ανεξάρτητα απ’ ό,τι συμβαίνει στη δική σου ζωή. Εκνευρίζεσαι όμως που έτσι έχασες το ραντεβού με τη φίλη σου και αναρωτιέσαι γιατί απαιτούν από εσένα να φέρεσαι σαν να είσαι η υπηρέτριά τους. Θα ξενυχτήσεις για να βάλεις πλυντήριο και να σιδερώσεις ρούχα που σου ζήτησαν τα παιδιά σου την τελευταία στιγμή και ας είσαι λιώμα στην κούραση. Δε σου περνάει καν από το μυαλό ότι το παιδί μπορεί να βάλει κάποιο άλλο ρούχο που είναι ήδη καθαρό και τακτοποιημένο στη ντουλάπα του.
Δεν καλύπτονται οι ανάγκες σου
«Δες τι κάνω εγώ για εσένα! Κι εσύ τίποτα για εμένα!» είναι μία από τις πιο συχνές ατάκες στις σχέσεις συνεξάρτησης. Αυτό είναι η άλλη όψη του νομίσματος του «βασικός σου στόχος είναι να ικανοποιήσεις τις ανάγκες του άλλου». Έτσι, συχνά βρίσκεσαι στη θέση να πεις σε συγγενικά ή φιλικά πρόσωπα τις παρακάτω ατάκες:
«Μα γιατί δε με παίρνεις ποτέ τηλέφωνο;», «Ποτέ δεν κάνουμε κάτι μαζί», «Επιτέλους θέλω να βρεθούμε να μιλήσουμε».
Δε λες «όχι» και δίνεις τον χρόνο και την ενέργεια σου στον άλλον, χωρίς να αφήνεις κάτι για τον εαυτό σου
Δεν έχεις καλά όρια. Έτσι, αφιερώνεις χρόνο και συναισθηματική ενέργεια στον άλλον, αλλά κάπου στην πορεία ξεχνάς εσένα. Ο σύντροφός σου με το που θα γυρίσει στο σπίτι αρχίζει τη γκρίνια για τα προβλήματα της δουλειάς του. Όποτε πας να πεις για κάποια δική σου ανησυχία, σε κόβει λέγοντάς σου ότι δεν είναι τόσο σημαντικό όσο το δικό του. Σου ζητάει η κολλητή σου να μιλήσετε για κάποιο πρόβλημά της. Της αφιερώνεις ώρες συζήτησης και υποστήριξης. Όταν εσύ χρειάζεσαι κάτι αντίστοιχο η κολλητή σου λέει ότι κάτι της έτυχε και σου κλείνει το τηλέφωνο ή σου απαντάει βιαστικά και αφηρημένα. Στην ουσία δεν είναι εκεί για εσένα όπως ήσουν εσύ για εκείνη.
Ανησυχείς υπερβολικά για τη γνώμη που έχει ο άλλος για σένα
Μέσα σου νιώθεις ότι η δική σου γνώμη δε μετράει, αλλά πρέπει να πάρεις την «έγκριση» του άλλου προκειμένου να είσαι σίγουρη ότι το σκέφτηκες ή το έκανες καλά. Αυτό όμως είναι μία ξεκάθαρη μορφή αυτοαμφισβήτησης και έλλειψης σιγουριάς για τον εαυτό σου. Ρωτάς τη φίλη σου «μου πάει αυτή η φούστα;» και πραγματικά, ενώ σου αρέσει πολύ και βλέπεις ότι σε κολακεύει στο σώμα σου, δεν πρόκειται να την αγοράσεις αν δεν έχεις την «έγκριση» της κολλητής σου. Προσπαθείς να πεις το σωστό για να ευχαριστήσεις τον σύντροφό σου και για κάθε απόφασή σου πρώτα σκέφτεσαι πώς θα σε κρίνει ο άλλος.
Νιώθεις παγιδευμένη
Συχνά έχεις την αίσθηση ότι δεν υπάρχει κάτι άλλο για εσένα, ότι αυτή η σχέση είναι το μόνο καταφύγιο και η μόνη λύση, κι έτσι μένεις. Είσαι σε έναν άσχημο γάμο, αλλά λες στον εαυτό σου «και που θα πάω με μικρό παιδί και χωρίς δουλειά;» και παραμένεις. Βγαίνεις για καφέ με την ίδια φίλη, παρόλο που νιώθεις ότι δε σου κάνει καλό η επικριτική στάση της και η αρνητικότητά της. Νιώθεις παγιδευμένη στη σχέση μαζί της γιατί δεν έχεις άλλες παρέες.
Δεν έχεις προσωπικές επιθυμίες
Βασικό σου μέλημα είναι να είναι το άλλο μέλος της σχέσης ικανοποιημένο και τα πράγματα να είναι ομαλά μεταξύ σας. Στην πίεση των γονιών σου να πηγαίνεις κάθε Κυριακή σπίτι τους για φαγητό λες «ναι», ενώ έχεις άλλες προτάσεις για να περάσεις ωραία και έχεις τη δυνατότητα να τους επισκεφτείς άλλη στιγμή. Κάθε φορά που ο σύντροφός σου σε ρωτάει τι θέλεις να κάνετε, τι να φάτε, τι ταινία να δείτε, κλπ., εσύ απαντάς «δε ξέρω, ό,τι θέλεις εσύ αγάπη μου». Και το εννοείς.
Δε μιλάς για να αποφύγεις τον καυγά
Προτιμάς να μην ανοίξεις το στόμα σου και πεις το λάθος πράγμα, να μην εκφράσεις τη γνώμη σου ή να μην κάνεις κάποιο σχόλιο που θα ρίξει λάδι στη φωτιά και θα πυροδοτήσει έναν ακόμα καυγά με το άλλο άτομο. Δεν υπερασπίζεσαι καν τον εαυτό σου, αλλά ούτε και λες το προφανές στη συζήτηση. Ο γιος σου παίζει ηλεκτρονικά με τις ώρες, ενώ του είχες πει να σταματήσει κάποια συγκεκριμένη ώρα. Δε μιλάς γιατί δε θέλεις να τσακωθείτε. Η πεθερά σου δοκιμάζει το φαγητό που έκανες και σου λέει ότι δεν έχει αρκετό αλατοπίπερο και ότι η ίδια μαγειρεύει καλύτερα και ότι μόνο τα δικά της φαγητά αρέσουν στον γιo της.
Η σχέση σου είναι η μόνη σου ευχαρίστηση
Δεν έχεις άλλα πράγματα να σε ευχαριστούν στη ζωή σου πέρα από τη σχέση σου. Δεν έχεις χόμπι ή δραστηριότητες που να σε «γεμίζουν». Όταν έχεις σχέδια να βγεις με παρέα ή να κάνεις κάτι μόνη σου πολύ εύκολα τα ακυρώνεις προκειμένου να βρεθείς με τον/τη σύντροφό σου. Έχεις στείλει μήνυμα για να δεις τι θα κάνετε το βράδυ. Είναι απόγευμα και αυτός δε σου έχει απαντήσει ακόμα. Η φίλη σου προτείνει να πας σπίτι της να δείτε μία ταινία μαζί. Δέκα λεπτά πριν ξεκινήσεις για την φίλη σου ο σύντροφός σου τηλεφωνεί και σου ζητάει να βγείτε μαζί. Ακυρώνεις την ταινία με την φίλη σου και βγαίνεις μαζί του. Διαπιστώνεις ότι δεν έχεις φίλες να βγεις για έναν καφέ. «Τι να τις κάνω; Αφού έχω τον σύντροφό μου» λες στον εαυτό σου.
Επιτρέπεις στο άλλο μέλος της σχέσης να κάνει αυτό που θέλει, αλλά μετά θυμώνεις
Συχνά λες στον άλλον «κάνε ό,τι θέλεις» και ο άλλος κάνει αυτό που επιθυμεί. Ή ενδίδεις στην πίεση που σου ασκεί ο άλλος για να γίνει το δικό του. Μετά όμως το μετανιώνεις και εκνευρίζεσαι, θυμώνεις, κρατάς μούτρα και καυγαδίζεις. «Αφού θέλεις να βγεις με τους φίλους σου βγες και γύρνα ό,τι ώρα θέλεις». Γυρίζει ο άλλος πολύ αργά και εσύ του κρατάς μούτρα που σε άφησε μόνη. «Διάλεξε εσύ τι έργο θα δούμε» και μετά «Μα γιατί διάλεξες αυτή τη βλακεία; Εμένα δε με σκέφτηκες;».
Η διάθεση του άλλου επηρεάζει τη δική σου διάθεση και τη μέρα σου
Το βαρόμετρο της δικής σου διάθεσης είναι το πώς αισθάνεται το άλλο άτομο. Αν ο άλλος έχει τα νεύρα του, εκνευρίζεσαι κι εσύ, θυμώνεις, στεναχωριέσαι, χαλάει όλη σου η μέρα. Αν πάλι ο άλλος είναι σε καλή διάθεση, το «κολλάς» κι εσύ και είσαι καλά. Η διάθεσή σου και η μέρα σου όμως εξαρτώνται από το άλλο μέλος της σχέσης και όχι από εσένα.
Αν διαπιστώσεις ότι κάποια από αυτά ισχύουν στην περίπτωσή σου και ότι έτσι νιώθεις και φέρεσαι στις σχέσεις σου με το άλλο φύλο ή τις φιλικές σχέσεις, είναι πιθανό ότι έχεις συνεξάρτηση. Καλό είναι να αναζητήσεις τους λόγους πίσω από αυτή τη συμπεριφορά σου που σε πάει πίσω και δε σου επιτρέπει να έχεις ωραίες, λειτουργικές σχέσεις. Αξίζεις να έχεις όμορφες σχέσεις και όμορφη ζωή!
της Δρ Λίζας Βάρβογλη
Ψυχολόγος – Συγγραφέας
www.varvogli.gr
