Είμαι και εγώ ένα από αυτά τα παιδιά που είχα υποστεί τον καπνό των γονιών μου για όλη την παιδική και εφηβική μου ηλικία, χωρίς να το θέλω, χωρίς να το έχω επιλέξει. Για πολλά χρόνια υπέφερα, καταπιεζόμουν, τους παρακαλούσα ότι δεν θέλω να καπνίζουν κοντά μου, αλλά δυστυχώς με αγνοούσαν, δεν με υπολόγιζαν, ίσως γιατί δεν κατανοούσαν πόσο “κακό” μου έκαναν. Θυμάμαι να καπνίζουν μέσα στο αμάξι και εγώ να κρατάω όσο περισσότερο μπορούσα την αναπνοή μου για να μην εισπνέω τον καπνό. Κάθε βόλτα μας όταν κάπνιζαν ήταν σκέτο βασανιστήριο. Άνοιγα το παράθυρο, αλλά παρ’ όλο αυτά η απαίσια μυρωδιά δεν έφευγε. Θυμάμαι από πάντα το σπίτι και το δωμάτιό μου να βρωμάει τσιγάρο, τα ρούχα μου, τα αρκουδάκια μου και τα μαλλιά μου.
Ποτέ δεν μπορούσα να καταλάβω, και για να είμαι ειλικρινής ακόμα δεν μπορώ να το εξηγήσω, πώς γίνεται ένας άνθρωπος να ξέρει ότι κάνει κάτι το οποίο θα τον βλάψει, θα του μειώσει χρόνια από τη ζωή του, δε θα έχει καλή ποιότητα ζωής, θα του περιορίσει την αντοχή του σε δραστηριότητες και παρ’ όλα αυτά να συνεχίζει με εμμονή να το κάνει. Πώς γίνεται να ξέρεις ότι πιθανόν να πεθάνεις από καρκίνο στον πνεύμονα ή έστω δε θα ζήσεις ποιοτικά τα χρόνια της ζωής σου και παρ’ όλα αυτά να προκαλείς κάτι τέτοιο στον εαυτό σου; Καταλαβαίνω ότι είναι εθισμός, αλλά με τη σωστή βοήθεια και καθοδήγηση όλα αλλάζουν, όλα διορθώνονται. Αυτό όμως που δεν μπόρεσα ποτέ να δεχτώ είναι αφού οι ίδιοι επιλέγουν κάτι τόσο βλαβερό για τον εαυτό τους, γιατί αναγκάζουν και τους γύρω τους να το υποστούν και να βλάψουν την υγεία και των ανθρώπων που συναναστρέφονται, αφού ξέρουμε ότι το παθητικό κάπνισμα είναι ακόμα πιο βλαβερό.
Ήθελα να πω πολλά στους δικούς μου όταν ήμουν μικρή, αλλά ποτέ δεν βρήκα το θάρρος να το κάνω. Ήθελα να τους πω ότι δε θέλω να καπνίζουν γιατί φοβάμαι γι’ αυτούς, ότι δε θέλω να πεθάνουν νωρίτερα και ότι εύχομαι να ζήσουν όσα περισσότερα χρόνια γίνεται και αυτό σίγουρα δε θα γινόταν αν συνέχιζαν να καπνίζουν. Ήθελα να τρέχουν μαζί μου, να παίζουμε κρυφτό, κυνηγητό, να κάνουμε αγώνες χωρίς να λαχανιάζουν και να κόβεται η αναπνοή τους. Λαχταρούσα να τους αγκαλιάζω χωρίς να μυρίζουν αυτήν την απαίσια και αντιαισθητική μυρωδιά του καπνού. Να μην διακόπτουν συνέχεια το παιχνίδι μας και να είναι συνέχεια μέσα έξω στο μπαλκόνι, στο τζάκι ή κάτω από τον απορροφητήρα.
Αλλά πάνω απ’ όλα θα ήθελα να με κρατάνε σφιχτά από το χέρι και να μην κρατάνε το απαίσιο τσιγάρο από το άλλο. Είναι μια εικόνα που έχει μείνει για πάντα χαραγμένη στο μυαλό μου, ένιωθα ότι με το τσιγάρο ανταγωνιζόμουν την αγάπη και την προσοχή τους, ότι δεν ήμουν εγώ η προτεραιότητά τους, αλλά αυτό!
Ίσως γι’ αυτό έγινα φανατική αντικαπνίστρια και προστατεύω τα παιδιά μου από οποιαδήποτε επαφή με τον καπνό. Αν το επιλέξουν μόνα τους όταν μεγαλώσουν είναι δική τους απόφαση, αλλά δε θέλω με τίποτα να τους επιβάλλω τη δική μου απόλαυση, χωρίς να τα σέβομαι και να τους προκαλώ τραύμα στα πνευμόνια και στην ψυχούλα τους.
Πόσο εγωιστικό και δίχως λογική είναι για τη δική μας κακή συνήθεια και απόλαυση να αναγκάζουμε και τους γύρω μας να την υποστούν!
Θα μοιραστώ μαζί σας κάποιες πολύ χρήσιμες πληροφορίες για τον καπνιστή και τον παθητικό καπνιστή, με την ελπίδα να σας αφυπνίσω και ίσως αλλάξω λίγο τον τρόπο που σκεφτόσασταν μέχρι σήμερα. Γιατί θεωρώ ότι ποτέ δεν είναι αργά να σταματήσετε μια βλαβερή συνήθεια που θα προκαλέσει κακό σε εσάς αλλά και στα αγαπημένα σας πρόσωπα!
Εάν είστε καπνιστής ή καπνίστρια και δεν μπορείτε να διακόψετε το κάπνισμα, προσπαθήστε:
- Να καπνίζετε έξω από το σπίτι και να αλλάζετε ρούχα όταν μπαίνετε στο σπίτι σας όπου υπάρχουν παιδιά.
- Να μην καπνίζετε μπροστά στα παιδιά.
- Να μην καπνίζετε στο αυτοκίνητο αν βρίσκονται μαζί σας παιδιά.
Αν καπνίζετε κοντά σε παιδιά, καπνίζουν κι αυτά!
Οι κίνδυνοι από το κάπνισμα είναι γενικά γνωστοί, δεν είναι όμως αρκετά γνωστό ότι τα παιδιά αντιμετωπίζουν πολλαπλάσιους κινδύνους από το παθητικό κάπνισμα. Γι’ αυτό οι γονείς πρέπει να τα προφυλάσσουν αποτελεσματικά και ανυποχώρητα. Ποιοι είναι, όμως, αυτοί οι κίνδυνοι και πού κρύβονται;
Παθητικό κάπνισμα είναι η εισπνοή καπνού από μη καπνιστή. Ο καπνός μπορεί να μπαίνει στους πνεύμονες είτε άμεσα, όπως στον καπνιστή που το ρουφάει, είτε έμμεσα, όπως ο καπνός που παράγεται στην άκρη του τσιγάρου και ει- σέρχεται στους πνεύμονες των ατόμων που βρίσκονται κοντά στον καπνιστή. Τη δεύτερη περίπτωση τη χαρακτηρίζουμε και παράλληλο κάπνισμα.
Τα 4/5 του καπνού που βρίσκεται σε δωμάτιο καπνιστή είναι καπνός της άκρης του τσιγάρου. Ο καπνός, εκτός από τη γνωστή για τη βλαβερή της δράση νικοτίνη, περιέχει και άλλες τοξικές ουσίες, όπως μονοξείδιο του άνθρακα (που εμποδίζει τη μεταφορά οξυγόνου στο σώμα), πίσσα, αμμωνία, αρσενικό, φορμαλδεΰδη, βενζοπυράνιο, κυάνιο και άλλες περίπου 4.000 ουσίες, οι οποίες συνιστούν συνολικά ένα κοκτέιλ τοξικών αερίων. Πολλά από τα δυνητικά τοξικά αέρια του καπνού βρίσκονται σε μεγαλύτερη περιεκτικότητα στον καπνό της άκρης του τσιγάρου απ’ ό,τι στον καπνό που εισπνέει άμεσα ο καπνιστής. Προϊόντα καπνού έχουν ανιχνευτεί και σε χώρους μη καπνιζόντων στους οποίους μεταφέρονται από καπνιστές.
Ο καπνιστής, ακόμα και αν καπνίζει εκτός σπιτιού, μεταφέρει με τα ρούχα και τα μαλλιά του προϊόντα καπνού, τα οποία, με τη σειρά τους, διαχέονται στον αέρα του σπιτιού και στην οικιακή σκόνη και μπορούν να ανιχνευθούν ακόμη και ύστερα από μήνες πάνω σε μοκέτες, κλινοσκεπάσματα ή και στα παιχνίδια των παιδιών.
Στην εγκυμοσύνη
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το ενεργητικό κάπνισμα έχει συσχετιστεί με:
- Π ρ ό ω ρ ο τοκετό.
- Γέννηση μωρού χαμηλότερου βάρους σε σχέση με την ηλικία κύησης (λιποβαρές νεογνό).
- Μικρότερη περίμετρο κεφαλής νεογνού.
- Αυξημένο κίνδυνο αποβολών.
- Αυξημένο κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου του βρέφους (SIDS – Sudden Infant Death Syndrome).
- Γέννηση παιδιών που μπορεί να αναπτύξουν διαταραχές στη συγκέντρωση, υπερκινητικότητα, αντικοινωνική συμπεριφορά ή και συναισθηματικά προβλήματα.
Το παθητικό κάπνισμα, επίσης, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει συσχετιστεί με κακή ανάπτυξη του μωρού μέσα στη μήτρα.
Στα βρέφη και στα παιδιά
Μερικές από τις πιο σοβαρές βλάβες της υγείας που αναφέρονται στους παθητικούς καπνιστές λ α μ β ά ν ο υ ν χώρα από την πρώτη παιδική ηλικία. Όπως είναι α ν α μ ε ν ό μ ε ν ο, οι πνεύμονες των παιδιών είναι μικρότεροι σε μέγεθος σε σχέση με των ενηλίκων και το αμυντικό σύστημά τους πιο ανώριμο. Έτσι, είναι πιο ευάλωτα στις επικίνδυνες επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος. Τα παιδιά αναπνέουν πιο γρήγορα από τους ενηλίκους, επομένως εισπνέουν μεγαλύτερη ποσότητα καπνού σε σχέση με το σωματικό τους βάρος.
Τα μικρά παιδιά αναγκαστικά περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας στο σπίτι και το κάπνισμα των γονιών είναι μία από τις κυριότερες πηγές παθητικού καπνίσματος λόγω της στενής σχέσης τους με αυτούς κατά τη διάρκεια της πρώτης παιδικής ηλικίας. Η έκθεση στον καπνό μπορεί να διπλασιάσει τις πιθανότητες εισαγωγής στο νοσοκομείο εξαιτίας λοιμώξεων του αναπνευστικού κατά τη διάρκεια κυρίως του πρώτου χρόνου ζωής.
Σημαντικά επίπεδα νικοτίνης ή καρκινογόνων παραγώγων του καπνού έχουν βρεθεί σε μωρά μέχρι και ηλικίας 3 μηνών, αυξάνοντας τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των πνευμόνων, της ουροδόχου κύστεως, του στόματος, του ήπατος, των νεφρών, του παγκρέατος και του εγκεφάλου. Τα βρέφη, επίσης, μπορεί να παρουσιάσουν συχνότερα ωτίτιδες, αμυγδαλίτιδες και άσθμα, αυξάνοντας τόσο τη σοβαρότητα όσο και τη συχνότητα των επεισοδίων σε ήδη εγκατεστημένο βρογχικό άσθμα.
Το παθητικό κάπνισμα επηρεάζει αρνητικά και την όσφρηση των μικρών παιδιών, όπως και τη δυνατότητα διαχωρισμού ορισμένων οσμών. Επιπλέον, παιδιά παθητικοί καπνιστές έχουν περισσότερη τερηδόνα και μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη και διαταραχών της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά. Το παθητικό κάπνισμα μπορεί ακόμη να επηρεάσει αρνητικά την αντίληψη και τις δεξιότητές τους μεγαλώνοντας.
Δεν είναι υπερβολικό να χαρακτηρίσουμε το κάπνισμα κοντά στα παιδιά μια μορφή κακοποίησης.
Από τη Βαρβάρα Δεληβοριά,
Παιδίατρος – Νεογνολόγος, Διευθύντρια ΜΕΝΝ Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ
το κείμενο εκτός από τις επιστημονικές πληροφορίες ανήκει στην Έφη Αργυροπούλου
Δημοσιογράφος, αρθρογράφος, συγγραφέας και blogger του Working Moms.
1 thought on “Μαμά, μπαμπά θέλω να με κρατάς από το χέρι και από το άλλο να μη κρατάς το τσιγάρο”