Eίχαμε την χαρά και τιμή να μιλήσουμε με μία δασκάλα ειδικού σχολείου, η οποία εργάζεται σε δημόσιο ειδικό νηπιαγωγείο και να μοιραστεί μαζί μας πληροφορίες για το σπουδαίο λειτούργημα που διατελεί καθημερινά. Θα μας περιγράψει πως επέλεξε να διδάσκει σε ειδικό σχολείο, τι μεθόδους διδασκαλίας χρησιμοποιούν για να βοηθήσουν τα παιδιά με ιδιαιτερότητες να αναπτύξουν τις δεξιότητες τους και να εξελιχθούν, πόσο απαιτητική είναι η δουλειά της και κατά πόσο η ενασχόληση της με παιδιά με ειδικές ικανότητες άλλαξε τη ζωή της;
Πως επιλέξατε να είστε δασκάλα σε ειδικό σχολείο και πόσο απαιτητική είναι η δουλειά σας;
Κατά τη διάρκεια των βασικών σπουδών μου διάβασα το βιβλίο ενός γονέα με παιδί με αυτισμό και με συγκίνησε ιδιαίτερα. Χρόνια αργότερα, όταν μου δόθηκε η ευκαιρία να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές επέλεξα να σπουδάσω πάνω σ’ αυτό. Όσο για το πόσο απαιτητική είναι η δουλειά αυτή, νομίζω το πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι διαρκώς πρέπει να αξιολογείς την αποτελεσματικότητα της διδακτικής διαδικασίας για το κάθε παιδί της τάξης και να αναπροσαρμόζεις τις μεθόδους που χρησιμοποιείς. Αυτό είναι ταυτόχρονα το πιο συναρπαστικό και το πιο απαιτητικό στοιχείο.
Τι μεθόδους διδασκαλίας χρησιμοποιείτε καθημερινά στην τάξη και τι μαθαίνετε στα παιδιά;
Χρησιμοποιώ σε μεγάλο βαθμό την εξατομικευμένη διδασκαλία γιατί το κάθε παιδί έχει διαφορετικές δυνατότητες και ανάγκες. Έτσι υπάρχει ένα ατομικό πρόγραμμα για τον κάθε μαθητή που καλύπτει πολλούς τομείς ανάπτυξης (κατανόηση και έκφραση λόγου, παζλ και άλλα παιχνίδια που εμπλέκουν τον οπτικοκινητικό συντονισμό, λεπτή και αδρή κινητικότητα, προμαθηματικές και μαθηματικές ένοιες, κλπ. Επίσης χρησιμοποιώ τις αρχές της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης της Συμπεριφοράς (ΑΒΑ), που σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία έχει υψηλή αποτελεσματικότητα στην εκπαίδευση παιδιών με αναπτυξιακές διαταραχές. ‘Ετσι χρησιμοποιώ την επιβράβευση της προσπάθειας του παιδιού με δραστηριότητες που του αρέσουν, διδάσκω συστηματικά διάφορες δεξιότητες «σπάζοντας» το όλο σε μικρότερα βήματα, κλπ.
Είναι εύκολο να διδάσκετε σε παιδιά με ιδιαιτερότητες;
Νομίζω ότι ποτέ η διδασκαλία δεν είναι κάτι εύκολο. Προσωπικά δε θα ήθελα να κάνω καμία άλλη δουλειά εκτός από αυτήν. Νομίζω ότι υπάρχουν δύο παράγοντες που είναι πολύ σημαντικοί για να επιτύχει κάποιος στη διδασκαλία παιδιών με ειδικές ανάγκες. Κατ’ αρχήν να μην κυριαρχείται από συναισθήματα φόβου, θλίψης, οίκτου για τα παιδιά αυτά αλλά να μπορεί να τα απολαμβάνει, να βλέπει τις δυνατότητές τους και να δουλεύει πάνω σ’ αυτές. Το δεύτερο είναι το να έχει ο εκπαιδευτικός μια «εργαλειοθήκη» με διδακτικούς στόχους, μεθοδολογίες, και διδακτικό υλικό που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από παιδιά με μεγάλο εύρος ικανοτήτων. Μπορεί στην ίδια τάξη να έχεις ένα παιδί που μετράει ως το 100 και ένα άλλο που δεν είναι έτοιμο να διδαχτεί αρίθμηση γιατί πρέπει πρώτα να κατακτήσει προαπαιτούμενες δεξιότητες. Έτσι πρέπει να είσαι έτοιμος να διδάξεις πολύ διαφορετικά πράγματα στο καθένα ώστε και τα δύο παιδιά να προχωρήσουν.
Για πολλούς γονείς ακόμα και σήμερα είναι ταμπού να πάνε το παιδί τους σε ειδικό σχολείο. Ποιά είναι η γνώμη σας και τι θα συμβουλεύατε αυτούς τους γονείς;
Πολύ καλή ερώτηση που με έχει απασχολήσει συχνά! Θα ήθελα να ενθαρρύνω τους γονείς να επιλέξουν το σχολείο που θα φοιτήσει το παιδί τους με αποκλειστικό κριτήριο την πρόοδο του παιδιού τους και όχι τις γνώμες των γύρω και το πιθανό στίγμα που κάποιοι ίσως τους προσάψουν. Η σωστή ερώτηση πάνω στο θέμα είναι «ποιό είναι το σχολείο που θα βοηθήσει το παιδί μου να αναπτύξει στο μεγαλύτερο βαθμό τις δυνατότητές του;» Αν αυτό είναι το Ειδικό Σχολείο, τότε ο γονιός θα πρέπει ενδεχομένως να βάλει στην άκρη κάποια δικά του όνειρα για το πως θα ήθελε να δει το παιδί του να ζει τη σχολική ζωή, όπως και πιθανόν τις απόψεις κάποιων άλλων ατόμων στον περίγυρό του. Για τους γονείς που θέλουν οπωσδήποτε το παιδί τους να φοιτήσει στο γενικό σχολείο θα πρέπει να ξέρουν ότι αν το παιδί υστερεί σε πολλά σημεία από τους συνομηλίκους του είναι πολύ πιθανό ότι δε θα μπορεί να παρακολουθήσει το πρόγραμμα της γενικής τάξης και θα χάνει απλά το χρόνο του. Είναι σημαντικό να παρακολουθούν την πρόοδο του παιδιού τους και να βρίσκονται σε ετοιμότητα να αλλάξουν σχολικό πλαίσιο αν διαπιστώσουν ότι το παιδί δεν προχωράει. Ξέρουμε από την ψυχολογία πόσο σημαντικά είναι τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, έτσι το να βρίσκεται στο σωστό σχολικό πλαίσιο είναι απόλυτα αναγκαίο!
Εν έτη 2019 πολλοί άνθρωποι κοροϊδεύουν αυτά τα παιδιά και τα προσφωνούν με άσχημους και υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς. Τι θα τους λέγατε εσείς που τα ζείτε καθημερινά και ξέρετε πόσο σπουδαία και ικανά είναι;
Συνήθως είναι η άγνοια και ο φόβος του διαφορετικού που κάνει τους ανθρώπους να αντιδρούν έτσι. Όσοι γνωρίζουμε από κοντά αυτά τα παιδιά αισθανόμαστε προνομιούχοι που δουλεύουμε μαζί τους. Είναι γεμάτα με τόσες ικανότητες, χαίρονται τη ζωή και μας δίνουν τόσες χαρές – παρά τους όποιους περιορισμούς τους. Θεωρώ και τα ίδια και τις οικογένειές τους ήρωες της ζωής…
Η ενασχόληση σας με παιδιά με ειδικές ικανότητες πόσο άλλαξε τη ζωή σας;
Καθώς ξεκίνησα να δουλεύω με αυτά τα παιδιά, αρχικά ξεπέρασα κάποιους φόβους σε σχέση με άτομα με δυσκολίες συμπεριφοράς, όπως και συναισθήματα οίκτου που ένιωθα απέναντι σε άτομα με περιορισμούς. Είδα ότι είναι παιδιά που χαίρονται τη ζωή ακριβώς όσο και κάθε παιδί – κάποιες φορές ακόμα περισσότερο από τα παιδιά με τυπική ανάπτυξη. Πραγματικά χαίρομαι πολύ να δουλεύω μαζί τους, να τα βλέπω να προχωράνε, να μαθαίνουν, και να κατακτούν καινούργια πράγματα.
Τι θα λέγατε στους γονείς με παιδιά με ιδιαιτερότητες που μερικές φορές χάνουν την αισιοδοξία τους και σε κάποιες περιπτώσεις συνειδητά ή υποσυνείδητα “ντρέπονται” για τα παιδιά τους;
Νομίζω ότι οι γονείς χρειάζεται να κάνουν δύο πράγματα παράλληλα: να αγωνίζονται για την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση του παιδιού τους σε όλα τα περιβάλλοντα (σπίτι, σχολείο, κοινωνία) και από την άλλη να βρίσκουν και να δημιουργούν όμορφες οικογενειακές στιγμές με γέλιο, παιχνίδι, χαλάρωση. Πρέπει όχι μόνο να μην ντρέπονται για τα παιδιά τους αλλά να είναι περήφανοι γι αυτά. Να πανηγυρίζουν κάθε προσπάθεια που κάνει το παιδί τους και να χαίρονται την κάθε στιγμή και το κάθε βήμα προόδου.
Θα προτιμούσατε να δουλεύετε σε τυπικό σχολείο;
Δούλεψα κάποια χρόνια σε γενικό σχολείο πριν έρθω στην ειδική αγωγή. Κάτι που μου αρέσει πολύ στο Ειδικό Σχολείο είναι ότι ο μικρός αριθμός των παιδιών και η ευκαιρία να δουλέψω ατομικά με το κάθε παιδί μου δίνει την ικανοποίηση και τη χαρά να βλέπω το κάθε βήμα που κάνουν, κάτι που δεν είναι δυνατό στην τάξη του γενικού σχολείου. Βλέπω πιο ξεκάθαρα τους καρπούς της δουλειάς μου. Μπορώ επίσης να δω καθαρά όταν ένα παιδί δεν προχωράει σε κάποιο τομέα, και τότε χρειάζεται να εξετάσω και να αναπροσαρμόσω τη διδακτική μέθοδο, κάποιες φορές να αναθεωρήσω το στόχο, κλπ. Όλη αυτή η διαδικασία κάνει τη δουλειά μου πολύ ενδιαφέρουσα.
της Έφης Αργυροπούλου
Δημοσιογράφος, αρθρογράφος, συγγραφέας και blogger του Working Moms.
