Για να είμαστε ειλικρινείς, λίγο πολύ όλοι φοβόμαστε, ενήλικες και παιδιά.
Φοβόμαστε όταν πρόκειται να δοκιμάσουμε κάτι καινούριο, όταν συναντάμε κάτι άγνωστο, ή ακόμα κι όταν έχουμε μία πρωτόγνωρη εμπειρία.
Τα παιδιά, συνήθως, φοβούνται πολύ το σκοτάδι.
Είτε το ονομάζουν ο «Μπαμπούλας», είτε, το τέρας κάτω από το κρεββάτι, είτε οποιαδήποτε άλλη μορφή επιλέξει η φαντασία τους να δώσει, το γεγονός παραμένει το ίδιο:
Το σκοτάδι, οι σκιές στις σκοτεινές γωνιές ενός δωματίου, ή ακόμα και το κενό που δεν μπορούν να συλλάβουν, π.χ. ο χώρος κάτω από το κρεββάτι, μέσα στην ντουλάπα, κλπ, εγείρει τον φόβο του αγνώστου.
Γιατί περί αυτού πρόκειται επί της ουσίας. Ας το δούμε όμως πιο αναλυτικά:
Τα παιδιά, ειδικά στην προσχολική ηλικία, έχουν πολύ έντονη και δραστήρια φαντασία από την μία μεριά, ενώ από την άλλη ακόμα δεν έχει αναπτυχθεί η λογική πλευρά του εγκεφάλου που θα τα βοηθήσει να εξηγήσουν τα άγνωστα κι ανεξήγητα. Δεν έχουν βέβαια ούτε τις καταγραφές (εμπειρίες, εικόνες, κλπ) που χρειάζονται για να δώσουν στον εαυτό τους μία εναλλακτική εξήγηση για αυτό που βλέπουν.
Τί είναι ήδη γνωστό;
Γνωστό είναι αυτό που μπορούν να συλλάβουν με τις αισθήσεις τους, εν προκειμένω με την όραση, και άγνωστο αυτό που δεν γνωρίζουν βιωματικά κι αυτό που δεν μπορούν δεν μπορούν να δουν, να ακούσουν, να μυρίσουν. Σκεφτείτε ότι το παιδικό μυαλουδάκι είναι ακόμα ένα «λευκό χαρτί» που περιμένει να γεμίσει καταγραφές.
Οι ενήλικες χρειάζεται να καταλάβουμε ότι αφενός δεν μπορούν ακόμα να διαχειριστούν αυτόν τον φόβο, κι ότι αφετέρου βασίζονται σε εμάς να τα βοηθήσουμε να τον ξεπεράσουν, όχι να τον καταπιέσουν, ή να τον προσπεράσουν!
Συνήθως ο φόβος για το σκοτάδι αρχίζει γύρω στα 3, τότε που στην ουσία είναι αρκετά μεγάλα για να φαντάζονται πράγματα, αλλά όχι αρκετά για να μπορούν να διαχωρίσουν την πραγματικότητα από την φαντασία. Επίσης χρειάζεται να λάβουμε υπόψη ότι το βράδυ όλα ησυχάζουν, οι περισπασμοί είναι λίγοι εώς ανύπαρκτοι, κι ο χώρος ελεύθερος για τον φόβο να εμφανιστεί.
Άλλωστε κι εμείς οι ενήλικες τότε δεν είμαστε πιο ανήσυχοι;
Εκεί λοιπόν δημιουργείται το θέμα.
Κι εκεί καλούμαστε οι ενήλικες να τα βοηθήσουμε.
Τί είναι αυτό που πυροδοτεί στο παιδικό μυαλό τον φόβο;
Τηλεόραση: οι εικόνες κι οι ήχοι της τηλεόρασης είναι πολύ έντονοι για τα μικρά παιδιά, πράγμα που τα ταράζει (σε επίπεδο που ούτε τα ίδια το αντιλαμβάνονται) κι αυτό δίνει βάση στον φόβο να προκύψει,
Κάποια βιβλία ή ιστορίες όταν αυτά είναι δυσανάλογα με την ηλικία,
Πολλές φορές οι ίδιοι οι ενήλικες που φροντίζουν το παιδί χρησιμοποιώντας εκφράσεις όπως «αν δεν είσαι καλό παιδί θα έρθει ο μπαμπούλας» ή «φάε το φαγητό σου γιατί αλλιώς θα το φάει ο μπαμπούλας», π.χ.
Όλα αυτά, χωρίς εμείς να το συνειδητοποιούμε, δημιουργούν στην παιδική ψυχή το υπόβαθρο για τον φόβο να πάρει διαστάσεις, και βέβαια όσο πιο μικρό το παιδί τόσο πιο εύκολο να συμβεί αυτό!
Τι κάνουμε και τι όχι για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να διαχειριστούν τον φόβο για το σκοτάδι.
Βασική μας αρχή είναι το να επικοινωνήσουμε με το παιδί, να το ακούσουμε προσεκτικά, και να του δείξουμε ότι το κατανοούμε, και βέβαια να το σεβαστούμε!
Σε καμία περίπτωση δεν λέμε «έλα βρε, σιγά, δεν είναι τίποτα αυτό» ή «έλα βρε κουτό, τί φοβάσαι, εσύ είσαι μεγάλο παιδί πια!». Έτσι προσθέτουμε στον φόβο τους την ντροπή και την ενοχή! Να θυμάστε ότι το τέρας δεν είναι υπαρκτό αλλά ο φόβος του παιδιού είναι!
Παραμένουμε ψύχραιμοι, ως υπεύθυνοι ενήλικες που είμαστε, και μιλάμε ήρεμα όταν συζητάμε μαζί τους κι έτσι εισπράττουν ασφάλεια από την δική μας σιγουριά.
Εξηγούμε στα παιδιά ότι ο φόβος είναι ένα συναίσθημα, όπως όλα τα άλλα, ότι όλοι αισθανόμαστε φόβο κάποιες φορές, κι ότι αυτό είναι φυσιολογικό.
Δίνουμε κάποιον έλεγχο στα παιδιά ώστε να νιώσουν δυνατά. Για παράδειγμα, ρωτήστε το την ώρα που το βάζετε για ύπνο αν θέλει να περάσετε σε λίγο να τσεκάρετε και ζητήστε του να σας πει σε πόση ώρα προτιμάει, σε 5 λεπτά, σε μία ώρα; Να επιλέξει δηλαδή το ίδιο το παιδί.
Επιτρέψτε τους να έχουν ένα αντικείμενο που τα ηρεμεί, π.χ. Το λούτρινο ζωάκι τους, ή ένα μικρό φωτάκι ειδικό δωματίου. Θα το αποχωριστούν όταν τα ίδια θα είναι έτοιμα για αυτό!
Διαβάστε μαζί ένα βιβλίο για τον φόβο, και βασιστείτε στους συμβολισμούς του. Διαβάστε το μέσα στην ημέρα ή πριν το ύπνο και δώστε στο παιδί την ευκαιρία, χωρίς εσείς να πείτε τίποτα, να ταυτιστεί με τον ήρωα, και να νιώσει γενναίος. Εξαιρετικό τέτοιο βιβλίο είναι το Αποστολή Τερατέξ, της Σταυρούλας Παγώνα, μπορείτε να το παραγγείλετε και online από την Ελληνοεκδοτική.
Δώστε χρόνο στο παιδί, να προσαρμοστεί και να εξοικειωθεί. Αν επιμείνει το πρόβλημα εξετάστε όλους τους παράγοντες που μπορεί να στρεσάρουν ένα παιδί, όπως πρόβλημα στο σχολείο, ένα διαζύγιο, ή ένας θάνατος.
Με την υπομονή και υποστήριξη του γονέα, την κατανόηση και τον σεβασμό στο συναίσθημα ο φόβος υποχωρεί μεγαλώνοντας. Αν επιμείνει για μεγάλο διάστημα καλό είναι να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό.
της Χριστιάνα Γερμανού, MSc
Ψυχοθεραπεία / Συμβουλευτική / Ρέικι Συμβουλευτική Οικογένειας – Γονέων / Ευ Ζην
Βιογραφικό:
Η Χριστιάνα Γερμανού είναι ψυχολόγος με πτυχίο Ψυχολογίας (BSc) από το University of La Verne, California και μεταπτυχιακές σπουδές (MSc) στην Συμβουλευτική Ψυχολογία με Γνωστική Συμπεριφοριστική προσέγγιση (CBT Cοunselling) από το Teesside University.
Με εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία Gestalt, την διαχείρηση εξαρτήσεων, και την υπογονιμότητα, τα τελευταία χρόνια ασχολείται με την οικογένεια -ζευγάρι, γονείς – και παράλληλα με τις ατομικές συνεδρίες κι ομιλίες, συντονίζει ομάδες και σεμινάρια πάνω σε θέματα που απασχολούν όλους τους γονείς αλλά κι όλους μας στην καθημερινότητα. Είναι μέλος Ευρωπαϊκών οργανισμών ψυχολογίας και συνεργάζεται με μεγάλα κέντρα ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κι ιδιώτες ιατρούς.
Στόχος της είναι η ισορροπία κι η ολιστική ευημερία του ατόμου, το ευ ζην στην πράξη, κι αρθρογραφεί καθημερινά στην προσωπική της ιστοσελίδα www.rootsandroutes.gr.
