Πολλές γυναίκες εγκλωβίζονται στο κυνήγι της «απόλυτης» μητρότητας. Κι εάν πολλές έχουν σήμερα αρκετή εμπιστοσύνη στον εαυτό τους για να μην υποκύψουν στα στερεότυπα της «καλής» μαμάς που τους ζητούν έμμεσα ή άμεσα, πόσο δυνατές ή έτοιμες είναι να αποκρούσουν όλα όσα σκέφτονται οι ίδιες για την εικόνα τους ως μαμάδες;«Μεγαλώνουμε τα κορίτσια μας για να είναι τέλειες!» λέει η Reshma Saujani. Και οι περισσότερες μητέρες πέφτουν στην ίδια παγίδα.
Το τεστ εγκυμοσύνης δείχνει θετικό και το ταξίδι ξεκινάει. Κάθε μητέρα έχει νιώσει τη μαγεία εκείνης της στιγμής, τα ανάμικτα συναισθήματα χαράς και φόβου, ευτυχίας για το καινούργιο που έρχεται και λύπης για τον παλιό εαυτό που θα χαθεί σε λίγους μήνες. Και κάθε μητέρα μπαίνει στη διαδικασία να ονειρευτεί το μωρό της και το μέλλον της μαζί του. Αυτή η τόσο φυσιολογική διαδικασία της κάθε μητέρας θα την βάλει στη διαδικασία να δημιουργήσει στο μυαλό της κάποιες εντυπώσεις και κάποιες προσδοκίες για τον εαυτό της ως μητέρα, για το βρέφος, για τη ζωή μετά την εγκυμοσύνη, για τον σύντροφό της, το περιβάλλον της…
Η ύπαρξη του βρέφους στον κόσμο της μητέρας δημιουργεί αυτομάτως μια σχέση. Και όπως οποιαδήποτε σχέση και αυτή διέπεται από τους ίδιους κανόνες. Η μητέρα, όπως είπαμε, έχει κάποια όνειρά για το παιδί της, όπως το χρώμα των ματιών του, να πάρει τα μαλλιά του μπαμπά, ότι θα είναι ένας άγγελος, ότι θα βγάζουν τις πιο όμορφες φωτογραφίες μαζί, ότι θα σπουδάσει και πολλά άλλα. Και ανάμεσα σε αυτά η μητέρα έχει κάποιες προσδοκίες και για τον ίδιο τον δικό της ρόλο. Για παράδειγμα ότι θα είναι ιδιαίτερα υπομονετική και θα εξηγεί στο παιδί της τα πάντα, ότι θα το σπίτι θα είναι πάντοτε τακτοποιημένο και το μωρό πάντοτε καθαρό, πλυμένο, ήρεμο και χαμογελαστό. Η αλήθεια είναι ότι κανείς δε μπορεί να σε προετοιμάσει με τον οποιοδήποτε τρόπο για το τι σημαίνει μητρότητα.
Η μητρότητα και οι απαιτήσεις της έχουν ένα ιδιαίτερο τρόπο να σε προσγειώνουν στην άμεση, απτή πραγματικότητα του τι σημαίνει να έχεις μωρό. Και η αλήθεια είναι γεμάτη με ατέλειωτα ξενύχτια, λερωμένες πάνες, βρώμικα μπιμπερό που χρειάζονται πλύσιμο, βρεφικά φορμάκια που λερώθηκαν όλα σε μία μέρα από μια αναπάντεχη διάρροια, λίγο ύπνο, πολλές υποχρεώσεις να τρέχουν και ένα μωρό πολύ πολύ μακριά από το οποιοδήποτε όνειρο έχει η κάθε μητέρα. Ένα μωρό που μπορεί να κλαίει κάθε φορά που η μαμά το παίρνει αγκαλιά, που κοιμάται μονάχα με θόρυβο ή μόνο πάνω στο στήθος σου, που μερικές φορές βυζαίνει σχεδόν όλη την ημέρα, που έχει κολικούς από την πρώτη μέρα ή που γεννήθηκε με κάποια αναπηρία. Έτσι αυτή η αρχικά εξιδανικευμένη σχέση έρχεται σε ρήξη με την πραγματική σχέση, αυτή που ουσιαστικά έχει ανάγκη το μωρό και μετέπειτα το παιδί, την αληθινή σχέση. Οι περισσότερες μητέρες έρχονται σε επαφή με αυτή τη ρήξη και ανάλογα με τον τρόπο που θα διαχειριστούν την κατάσταση και φυσικά τη βοήθεια και την κατανόηση που θα λάβουν από το σύντροφο, την οικογένεια και τον περίγυρο, η μετάβαση είναι περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένη.
Δυστυχώς ζούμε σε ένα κόσμο οριοθετημένο με βάση το φύλο. Ναι, έχουμε καταφέρει να επιφέρουμε πολλές αλλαγές σε όλους τους τομείς στους οποίους συμμετέχουμε και δεν βρισκόμαστε στην ίδια κοινωνική θέση στην οποία βρισκόταν η γιαγιά μας, πολλά πράγματα, κυρίως όμως πολλές ριζωμένες απόψεις μένουν ακόμη σταθερά. Όπως για παράδειγμα, πώς πρέπει να είναι το ιδανικό μωρό ή πώς πρέπει να είναι η ιδανική μαμά. Και η ιδανική μαμά βρίσκεται συνέχεια δίπλα στο μωρό, γεννάει χωρίς αναισθησία γιατί αντέχει τον φυσιολογικό πόνο, δεν κάνει καισαρική, θηλάζει αμέσως και κατά προτίμηση για έναν χρόνο. Έχει έτοιμα όλα τα ρούχα και τα πράγματα του μωρού, τα μπιμπερό όπου μαζεύει το μητρικό γάλα με το θήλαστρο και μένει μαζί με το μωρό μέχρι τον 9ο μήνα. Μιλάει πάντοτε γλυκά και τρυφερά στο μωρό, του τραγουδάει για να κοιμηθεί, το αφήνει απαλά στο κρεβατάκι του και κοιμάται μέχρι το πρωί μαζί με τον μπαμπά σε άλλο δωμάτιο. Τρώει πάντοτε υγιεινά και δεν πίνει καθόλου γιατί θηλάζει αδιαλείπτως, παρόλο που είναι κουρασμένη είναι πάντοτε ήρεμη και συγκροτημένη, προλαβαίνει τις δουλειές του σπιτιού, το μωρό και αργότερα και τη δουλειά της και φυσικά έχει χάσει όλα τα κιλά της εγκυμοσύνης μέχρι το τέλος του τρίτου μήνα μετά τη γέννα.
Τι κι αν όλα τα παραπάνω είναι τις περισσότερες φορές εκτός πραγματικότητας για τη σημερινή γυναίκα είτε γιατί δεν μπορεί να θηλάσει είτε γιατί δεν θέλει είτε γιατί δεν έχει γάλα μιας και γέννησε με καισαρική. Γιατί είναι το δεύτερο μωρό και δεν προλαβαίνει τις δουλειές στο σπίτι, το μεγαλύτερο παιδί που διεκδικεί την προσοχή της μαμάς και νιώθει τόσο κουρασμένη μιας και το μωρό δεν κοιμάται καθόλου το βράδυ. Τι κι αν τα άπλυτα είναι βουνό και τα πιάτα στον νεροχύτη μέχρι πάνω και εκείνη θέλει να κοιμηθεί όσο κοιμάται το μωρό αλλά δεν προλαβαίνει. Κι αν πολλές φορές φωνάζει ή κλαίει από τα νεύρα της και την κούραση γιατί δεν κοιμάται, οι ορμόνες της ακόμη «χορεύουν» και τα παλιά της ρούχα δεν της μπαίνουν, οι αντιδράσεις της είναι παράλογες…
Πολλές γυναίκες εγκλωβίζονται σε αυτό το κυνήγι της «απόλυτης», «τέλειας» μητρότητας. Ίσως γι’αυτό το λόγο τα ποσοστά της επιλόχειας κατάθλιψης να είναι πλέον τόσο υψηλά. Κι αν πολλές γυναίκες έχουν σήμερα αρκετή εμπιστοσύνη στον εαυτό τους για να μην υποκύψουν σε όλα τα παραπάνω που τους ζητούν έμμεσα ή άμεσα οι γονείς, τα πεθερικά, οι άλλες μαμάδες, οι συγγενείς ή ο σύντροφος πολλές φορές, πόσο δυνατές ή έτοιμες είναι να αποκρούσουν όλα αυτά τα στερεότυπα που αφορούν τη μητρότητα και ενυπάρχουν μέσα τους;
Πολλές έρευνες έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια για το πώς αντιλαμβάνεται η κοινωνία τις γυναίκες και οι ίδιες τον εαυτό τους. Σχεδόν όλες συνοψίζονται στη φράση της ReshmaSaujani, «Μεγαλώνουμε τα κορίτσια μας για να είναι τέλειες!» και η μητρότητα δεν διαφεύγει αυτής της κατηγορίας. Οι περισσότερες μητέρες πέφτουν στην ίδια παγίδα, αυτή της τελειότητας.
Πώς σπάμε λοιπόν αυτό το καλούπι; Πώς δημιουργούμε μια αληθινή σχέση, αυτό που πραγματικά χρειάζεται το παιδί;
- Κάθε μητέρα πρέπει να έχει στο μυαλό της ότι ΔΕΝ χρειάζεται να είναι τέλεια! Κανένα μωρό δεν χρειάζεται την τέλεια μητέρα που τα καταφέρνει όλα και είναι multitasker πολύ-μηχανή. Αυτό που χρειάζεται ένα μωρό είναι ηρεμία, ένα συνεχές πρόγραμμα που θα του επιτρέψει να μεγαλώσει άνετα, μια «υγιή ρουτίνα». Και μπόλικη αγάπη.
- Όσον αφορά την αγάπη, η μητέρα θα πρέπει να καταλάβει ότι και οι άνθρωποι γύρω της αγαπούν το μωρό τόσο όσο και εκείνη, αλλά το δείχνουν με διαφορετικό τρόπο. Για αυτό το λόγο θα πρέπει να εμπιστευτεί το ευρύτερο περιβάλλον της να δείξει αυτή την αγάπη. Κυρίως ο πατέρας, που δεν πρέπει να παραλείπεται από την εξίσωση, αλλά να ζει την κάθε στιγμή με το μωρό με την ίδια ένταση που τη ζει η μαμά για να έχει μια υγιή σχέση μαζί του.
- Είμαι γονιός σημαίνει είμαι υπεύθυνος για μια ζωή. Και αυτό μεταφράζεται με δύο τρόπους. Φροντίζω για το παιδί μου και δεν ξεχνάω τον εαυτό μου! Μια μαμά για να μπορεί να συνεχίσει να φροντίζει το μωρό της πρέπει να φροντίζει και τον εαυτό της! Εάν είναι διαρκώς άυπνη, άρρωστη, νηστική και κλεισμένη μέσα στο σπίτι δεν θυσιάζεται για το παιδί της. Θυσιάζει την υγεία της για την εικόνα της «τέλειας» μαμάς. Άραγε πόσο σωστό θα είναι για το μωρό μία μαμά που κατέρρευσε από υπερκόπωση;
- Κανένας γονιός δεν γνωρίζει πώς να διαχειριστεί αυτό το πλάσμα που κρατά στα χέρια του! Όλα είναι καινούργια για κάθε γονιό και κάθε γονιός στην αρχή νιώθει το ίδιο χαμένος. Όποιος λέει φράσεις τύπου «Η μητρότητα είναι ένστικτο», «είναι φυσιολογική διαδικασία» και «είναι πιο εύκολο να μεγαλώνεις ένα παιδί παρά να δουλεύεις» δεν έχει ασχοληθεί πραγματικά με ένα παιδί. Ακόμη και τρία παιδιά να έχεις κάνει το καθένα θα είναι διαφορετικό και θα πρέπει να καλύψεις άλλες ανάγκες.
- Στο πλαίσιο της υπευθυνότητας, σαν γονιός οφείλεις πλέον να ενημερώνεσαι. Η σύγχρονοι τρόποι ζωής και οι καινούργιες απαιτήσεις, τα άλματα στην ιατρική, στην παιδιατρική, στη ψυχολογία παιδιών και γονέων επιβάλουν να ενημερώνεσαι σαν γονιός εάν θες να μεγαλώσεις ένα υγιές παιδί σε ένα ολοένα πιο «επιθετικό» περιβάλλον.
- Το τελευταίο σημαίνει ότι πιθανόν να χρειάζεται να επισκεφτείς διαφορετικούς ειδικούς για κάθε πρόβλημα. Ένας έμπιστος παιδίατρος ή αναπτυξιολόγος μπορεί να βοηθήσει, να προλάβει και να προφυλάξει. Οι μέρες που επαναπαυόμασταν στη γνώση των γιαγιάδων και των μαμάδων μας για τα προβλήματα του παιδιού έχουν τελειώσει. Πολλές φορές για κάποιο πρόβλημα του παιδιού ένας ειδικός μπορεί να βοηθήσει άμεσα ανακουφίζοντας τα συμπτώματα ή συνιστώντας κατάλληλη θεραπεία, ενώ μια «παλιά» συμβουλή μπορεί μονάχα να παρατείνει ή να δυσχεράνει το πρόβλημα.
- Έχει μεγάλη σημασία να μεγαλώσουμε το παιδί μας όπως είναι και όχι όπως θα θέλαμε να είναι. Δεν επιλέξαμε το παιδί μας, επιλέξαμε όμως να το φέρουμε σε αυτό τον κόσμο. Και ακολούθως επιλέγουμε κάθε μέρα πως θα το μεγαλώσουμε και τι θα του μάθουμε. Υπέρβαρο, υπερκινητικό, άρρωστο, επίμονο, γκρινιάρικο, ευκολόπιστο… Όπως κι αν είναι αυτό το παιδί, είναι δικό μας και αν το αλλάξουμε το πιθανότερο είναι ότι κάτι θα χαλάσει στην πορεία, στον ψυχισμό του και στη σχέση μας.
- Οφείλουμε να μην το βάζουμε κάτω. Ακόμη κι αν τίποτε δεν μοιάζει να λειτουργεί, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι πολλές φορές με ένα παιδί θα κάνουμε πολλά βήματα πίσω μέχρι να κάνουμε ένα μπροστά. Και κάποιες φορές μόνο η προσπάθεια είναι αρκετή.
- Τα παιδιά θέλουν πολύ υπομονή αλλά και σαφή όρια. Τα όρια που βάζουμε, ακόμη και τα απλά στην ηλικία των 12 μηνών, είναι σημαντικά για την ανάπτυξη. Είναι χειρότερο για έναν ενήλικα να απογοητεύεται διαρκώς και να στηρίζεται μελλοντικά στους γονείς του επειδή όταν ήταν μικρός δεν είχε όρια και πίστευε ότι μπορεί να τα έχει όλα. Ο έξω κόσμος είναι δύσκολος και τα όρια προετοιμάζουν το παιδί γι’αυτή τη συνάντηση.
- Μην ξεχνάς αγαπητή μαμά ότι όλοι οι γονείς κάνουν λάθη. Είναι φυσιολογικό και ανθρώπινο. Το μωρό σου σε χρειάζεται και σε αγαπάει απεριόριστα. Δώσε του και εσύ αγάπη, υπομονή και δύναμη. Αυτό χρειάζεται από εσένα και όχι μια τέλεια μαμά!
Στο τέλος της ημέρας, ένα παιδί είναι ίσως η πιο σημαντική δουλειά που θα αναλάβουμε στη ζωή μας. Και για να είμαστε αποτελεσματικοί σαν γονείς πρέπει να την δούμε έτσι, σαν μια σημαντική εργασία στην οποία καλούμαστε να πλάσουμε έναν άνθρωπο. Ας δούμε λοιπόν αυτό το μικρό ανθρωπάκι με καθαρά μάτια και ας μη προσπαθήσουμε να είμαστε τέλειοι.
Δεν μας το ζητάει και δεν το χρειάζεται. Ο χρόνος που θα περάσουμε για να κάνουμε τέλειο αυτό το ανθρωπάκι ή εμάς θα είναι χαμένες στιγμές από την παιδική ηλικία του παιδιού μας. Άραγε πόση σημασία θα έχει σε 20 χρόνια η εικόνα του τέλειου σπιτιού που μοχθήσαμε να φτιάξουμε ενώ θα μπορούσαμε στον ίδιο χρόνο να παίζουμε με το παιδί μας;
Της Βασιλικής Τσανακαλιώτη
Νηπιαγωγός, MSc Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Τηλ: 699 703 0034, Πτολεμαΐδα
