Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την λογοθεραπεία και τον αυτισμό

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την λογοθεραπεία και τον αυτισμό

Υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση γύρω από την λογοθεραπεία και κατά πόσο είναι απαραίτητη στα παιδιά. Στις παρακάτω ερωτήσεις θα λάβετε όλες τις απαντήσεις που χρειάζεστε εσείς οι γονείς και ότι σας ανησυχεί στην ανάπτυξη των παιδιών σας.
Ευχαριστούμε την λογοθεραπεύτρια Μπαντανά Μαρίκα και το Κέντρο Παιδιού Εφήβου Οικογένειας Βούλας που μας διαφώτισε σ’ ένα θέμα που ανησυχεί το μεγαλύτερο ποσοστό των οικογενειών.

1. Τι ακριβώς είναι η Λογοθεραπεία και πότε κρίνεται αναγκαία για ένα παιδί;

Λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τις διαταραχές λόγου, φωνής ομιλίας και μάσησης – κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες, όποια κι αν είναι η αιτία αυτών των διαταραχών: νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική. Η Λογοθεραπεία αποσκοπεί στην ανάπτυξη της εξωλεκτικής και λεκτικής επικοινωνίας, την καθαριότητα της ομιλίας και της φωνής και στην παραγωγή λόγου των βαρήκοων.

2. Τι πρέπει να παρατηρώ στο παιδί μου ανάλογα με την ηλικία του; Ποια είναι τα αναπτυξιακά ορόσημα σε κάθε ηλικία;

Το κάθε παιδί αναπτύσσει το λόγο του με το δικό του ρυθμό. Παρ’ όλα αυτά, δεν θα πρέπει να υπάρχει μεγάλη απόκλιση από τα αναπτυξιακά ορόσημα.

Οδηγός γλωσσικής ανάπτυξης (0-6 ετών)

0-6 μηνών:

  • παράγει ήχους ευχαρίστησης
  • αντιδρά στους ήχους και γυρίζει το κεφάλι του
  • χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα (ανάλογα με τις ανάγκες του)
  • αναγνωρίζει φωνές και γελάει όταν του μιλάνε
  • μιμείται ήχους
  • η φωνή του παρουσιάζει ποικιλία στην  ηχηρότητα και τον τόνο
  • χρησιμοποιεί χειρονομίες για να υποδείξει αυτό που θέλει

7-12 μηνών:

  • αντιλαμβάνεται το όχι και το ναι
  • ανταποκρίνεται στο όνομα του
  • εμφάνιση πρώτων λέξεων , βάβισμα
  • έντονα στοιχεία προσωδίας και επιτονισμού
  • ακούει όταν του μιλάνε
  • έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεις
  • χρησιμοποιεί κυρίως ουσιαστικά
  • καταλαβαίνει τις απλές εντολές
  • χρησιμοποιεί επικοινωνιακά το λόγο

13-18 μηνών:

  • η ομιλία του είναι σχεδόν ακατάληπτη
  • ηχολαλεί
  • ακολουθεί απλές εντολές
  • παράγει κάποια σύμφωνα
  • εκφραστικό λεξιλόγιο 3-25 λέξεις ή και περισσότερες

19-24 μηνών:

  • η ομιλία του γίνεται κατανοητή και αρχίζει να μοιάζει σταδιακά με την ομιλία των ενηλίκων
  • εκφραστικό λεξιλόγιο 50-100 λέξεις ή και περισσότερες
  • αντιληπτικό λεξιλόγιο πάνω από 300 λέξεις
  • αρχίζει να χρησιμοποιεί προτάσεις με ουσιαστικά και ρήματα
  • χρησιμοποιεί προσωπικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ, αυτός)
  • απαντά στην ερώτηση <<τι είναι αυτό;>>
  • ακούει ιστορίες
  • ονομάζει πέντε μέρη του σώματος και κάποια οικεία αντικείμενα
  • καταλαβαίνει και ακολουθεί εντολές με δύο μέρη

2-3 ετών:

  • η ομιλία του είναι περισσότερο κατανοητή από τους ξένους
  • κατανοεί τις έννοιες όλα και πολλά
  • ζητά τα αντικείμενα με το όνομα τους
  • προσδιορίζει διάφορα μέρη του σώματος
  • εκφράζει την ανάγκη του να πάει τουαλέτα
  • απαντά σε απλές ερωτήσεις
  • ακούει ιστορίες και τραγούδια
  • χρησιμοποιεί προτάσεις με 3-4 λέξεις
  • κάνει ερωτήσεις χρησιμοποιώντας 2 λέξεις
  • αντιλαμβάνεται 500-900 λέξεις
  • εκφραστικό λεξιλόγιο 50-250 λέξεις ή περισσότερες
  • κάνει γραμματικά και συντακτικά λάθη
  • παραλείπει ή αντικαθιστά κάποια φωνήματα όταν μιλάει

3-4 χρονών:

  • ακολουθεί σύνθετες εντολές (2-3 μέρη)
  • καταλαβαίνει αντίθετες έννοιες
  • απαντά και κάνει απλές ερωτήσεις
  • εκφράζει συναισθήματα
  • χρησιμοποιεί προτάσεις με 4-6 λέξεις
  • καταλαβαίνει 1200 – 2000 λέξεις
  • εκφραστικό λεξιλόγιο 800 -1500 λέξεις
  • καταληπτότητα ομιλίας 80%
  • βελτιώνει τα συντακτικά και γραμματικά λέθη
  • ψιθυρίζει
  • χρησιμοποιεί σωστά τον πληθυντικό αριθμό, αντωνυμίες, χρόνους ρημάτων
  • αντιλαμβάνεται τις έννοιες παρελθόν και μέλλον
  • συμμετέχει σε συζητήσεις

4-5 χρονών:

  • καταλαβαίνει τους αριθμούς μέχρι το 3
  • αναγνωρίζει μέχρι 3 βασικά χρώματα
  • καταλαβαίνει τις έννοιες του χώρου
  • καταλαβαίνει πάνω από 2800 λέξεις
  • εκφραστικό λεξιλόγιο 900 – 2000 λέξεις
  • χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις 4 -8 λέξεις
  • σωστή χρήση γραμματικής
  • ακούει μια ιστορία και απαντά σε ερωτήσεις
  • περιγράφει την μέρα του στο σχολείο
  • αναμεταδίδει ακριβώς μια ιστορία
  • δίνει σύνθετες απαντήσεις
  • γνωρίζει την χρήση αντικειμένων

5-6 χρόνων:

  • γνωρίζει και ονομάζει 6 χρώματα
  • ονομάζει 3 σχήματα
  • καταλαβαίνει περίπου 12000 λέξεις
  • αυξάνει συνεχώς το λεξιλόγιο του
  • συμμετέχει σε διαλόγους
  • μετράει αυτοματοποιημένα μέχρι το 30.
  • συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια και ακολουθεί τις οδηγίες
  • εκτελεί σύνθετες εντολές με 3 μέρη
  • ονομάζει τις μέρες της εβδομάδας
  • χρησιμοποιεί κλίσεις και χρόνους ρημάτων  (αόριστος, μέλλοντας)
  • αντικαθιστά ελάχιστα φωνήματα
  • γραμματικά πλήρης πρόταση
  • επικοινωνεί εύκολα με ενήλικες

Μόλις ένας γονιός αντιληφθεί δυσκολίες στο λόγο του παιδιού ή σημαντική απόκλιση από τα λεκτικά ορόσημα, θα πρέπει να απευθυνθεί σε κάποιον λογοθεραπευτή και εκείνος με τη σειρά του θα του προτείνει το καλύτερο για το παιδί.

3. Πολλοί λένε ότι η λογοθεραπεία “έχει γίνει μόδα” και ότι σχεδόν όλα τα παιδιά διαγιγνώσκονται ότι χρήζουν λογοθεραπείας, ποια είναι η γνώμη σας;

Η αλήθεια είναι πως πλέον η επιστήμη της Λογοθεραπείας έχει στα χέρια της πολύτιμα εργαλεία που βοηθούν σημαντικά στην έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση κάποιας δυσκολίας. Αυτό σημαίνει πως αναγνωρίζονται οι δυσκολίες σε περισσότερα παιδιά σε σχέση με παλαιότερα. Επίσης, οι γονείς, αλλά και όσοι συσχετίζονται με την ανάπτυξη ενός παιδιού (παιδίατροι, ΩΡΛ, νηπιαγωγοί, δάσκαλοι) είναι καλύτερα ενημερωμένοι πάνω στα θέματα λογοθεραπείας. Έτσι, αυτόματα οδηγούνται στο λογοθεραπευτή πιο πολλά παιδιά.

4. Από ποια ηλικία μπορεί να ξεκινήσει ένα παιδί λογοθεραπεία και πόσο σημαντική είναι η πρώιμη παρέμβαση;

Όπως είπαμε και πριν, ο ρυθμός ανάπτυξης διαφέρει από παιδί σε παιδί. Παρ’ όλα αυτά εάν υπάρχει υποψία για κάποια δυσκολία στην επικοινωνία και τον λόγο του παιδιού, θα ήταν χρήσιμο να λάβει μια λογοθεραπευτική αξιολόγηση, για να διαπιστωθούν τυχόν δυσκολίες. Ο λογοθεραπευτής είναι αυτός που θα κρίνει εάν ένα παιδί χρήζει παρέμβασης και σε ποια ηλικία.

Η έγκαιρη παρέμβαση σε καθυστέρηση του λόγου ή διαταραχή, θα βοηθήσει το παιδί να αποφύγει τις δευτερογενείς συνέπειες, όπως: χαμηλή αυτοεκτίμηση, μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα, φόβο για επικοινωνία και έκφραση και σε μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά, μαθησιακές δυσκολίες, που σχετίζονται με την εξέλιξη του λόγου τους. Η πρώιμη παρέμβαση αποτελεί αποδεδειγμένα μια από τις πιο σημαντικές, κρίσιμες και αποτελεσματικές υπηρεσίες που μπορούν να λάβουν παιδιά και γονείς στα πρώτα στάδια της ζωής του παιδιού. Ονομάζεται πρώιμη καθώς αναφέρεται στην πολύ σημαντική περίοδο της παιδικής ανάπτυξης μεταξύ 0 έως 3 ετών και παρέμβαση καθώς είναι ένα πρόγραμμα σχεδιασμένο να διατηρήσει ή να ενισχύσει την παιδική ανάπτυξη στο φυσικό της περιβάλλον.

5. Η λογοθεραπεία μπορεί να λύσει κάθε πρόβλημα του παιδιού και πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των γονέων;

Η λογοθεραπεία από μόνη της δεν μπορεί να κάνει θαύματα! Το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα έρχεται μόνο μέσα από τη συνεργασία του τριγώνου Θεραπευτής-  Οικογένεια – Σχολείο.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω το ρόλο που παίζει η στάση και η εμπλοκή των γονιών, καθώς ό,τι γίνεται στο πλαίσιο παρέμβασης είναι απαραίτητο να συνεχίζεται και στο σπίτι, ώστε να επεκταθεί η θεραπευτική παρέμβαση στην καθημερινότητα του παιδιού και τα αποτελέσματα να είναι πιο άμεσα ορατά. Ο λογοθεραπευτής στην ουσία εκπαιδεύει και συμβουλεύει τους γονείς καθώς και το σχολικό πλαίσιο του παιδιού.

6. Πόσο καθαρά πρέπει να μιλά ένα παιδί μέχρι τα δύο του χρόνια και πότε μιλάμε για καθυστέρηση λόγου;

Στην ηλικία των 2 ετών, ένα παιδί θα πρέπει να χρησιμοποιεί ένα εκφραστικό λεξιλόγιο της τάξεως των 50-250 λέξεων περίπου. Το πόσο καθαρά μιλάει δεν είναι κάτι που μας απασχολεί σε αυτή την ηλικία. Ο στόχος μας είναι να μπορεί να εκφράζει τις βασικές του ανάγκες, να αντιλαμβάνεται και να εκτελεί απλές εντολές και να συναναστρέφεται κοινωνικά με τα μέλη της οικογένειάς του.

Αν παρόλα αυτά, το παιδί κλείσει τα 2,5 έτη και το εκφραστικό του λεξιλόγιο είναι μικρότερο των 10 λέξεων, χρησιμοποιεί περισσότερο χειρονομίες για να επικοινωνήσει,

δεν ακολουθεί πάντα εντολές που του δίνουμε (π.χ. δώσε μου το κουτάλι) και δεν κάνει συνδυασμούς λέξεων (π.χ. Μαμά θέλω κούνιες) τότε μιλάμε για καθυστέρηση λόγου.

Επομένως, για την αποτελεσματική επικοινωνία του παιδιού και την μετέπειτα επιτυχή σχολική του επίδοση η καθυστέρηση λόγου δεν πρέπει να παραβλέπεται από τους γονείς.
Όσο πιο γρήγορα γίνει η διάγνωση και ενταχθεί το παιδί σε θεραπευτικό πρόγραμμα τόσο πιο γρήγορη θα είναι και η αντιμετώπιση των προβλημάτων στον προφορικό λόγο και κατά συνέπεια στη μάθηση.

7. Ποια είναι τα “σημάδια” που πρέπει ένας γονιός να αναγνωρίσει ώστε να καταλάβει αν το παιδί του βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού;

Παρά το γεγονός πως ο αυτισμός είναι δύσκολο να διαγνωστεί πριν την ηλικία των 2 ετών, τα συμπτώματα συχνά εμφανίζονται όταν το παιδί είναι 12-18 μηνών.

Πρώιμα σημάδια σε βρέφη και νήπια:

Το παιδί..

  • δεν κάνει βλεμματική επαφή (με τη μητέρα  στο θηλασμό)
  • δεν ανταποκρίνεται στο χαμόγελο
  • δεν γυρίζει στο όνομά του
  • δεν ακολουθεί οπτικά αντικείμενα
  • δε δείχνει ή δε χρησιμοποιεί χειρονομίες για να επικοινωνήσει
  • δεν ανταποκρίνεται στα χάδια του γονέα
  • δεν μιμείται κινήσεις ή εκφράσεις του προσώπου φροντίδας
  • δεν παίζει με άλλα άτομα
  • δεν αναζητάει την αγκαλιά και τα χάδια

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε τι πρέπει να περιμένουμε από ένα βρέφος καθώς πολλές φορές τα πρώτα συμπτώματα αυτισμού μπορεί να παρερμηνευτούν. Το παιδί μπορεί να έχει την εικόνα ενός «καλόβολου μωρού, ήσυχου χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις» και αυτό να μπερδέψει το γονιό με αποτέλεσμα να αγνοήσει τα προειδοποιητικά σημάδια.

Μπαντανά Μαρίκα – Λογοθεραπεύτρια
Κέντρο Παιδιού Εφήβου Οικογένειας Βούλας
Μ. Ασίας 5, Βούλα
Τηλ. 2130-367239 – 6944207307

Ανάπτυξη παιδιού Αυτισμός