Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στο παρελθόν για την έννοια της μουσικής και την επίδρασή της, η πρώτη αναφορά γίνεται σε αρχαία ελληνικά κείμενα αλλά και σε κείμενα από την αρχαία Ρώμη μέχρι την εποχή της Αναγέννησης και αργότερα από το Μεσαίωνα μέχρι και σήμερα. Ο Πυθαγόρας, ο πρώτος αναγνωρισμένος θεωρητικός της μουσικής, περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η μουσική μπορεί να επιδρά στη συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου και το πώς η χρήση κατάλληλων μελωδιών μπορεί να συμβάλει στην ψυχική υγεία. Ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης είχαν κάνει επίσης αναφορές για τη επίδραση που είχε η μουσική για την ίαση των ασθενειών αλλά και για τη βελτίωση της συμπεριφοράς στον άνθρωπο αλλά και ο Ιπποκράτης συνιστούσε θεραπείες με μουσική.
Όταν ακούμε μουσική μια σωρεία διεργασιών συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όπου οι ήχοι μετατρέπονται σε ερεθίσματα που ταξιδεύουν από τα ακουστικά νεύρα στο θάλαμο του εγκεφάλου, τον σταθμό αναμετάδοσης των συναισθημάτων και των αισθήσεων. Όταν διεγερθεί ο θάλαμος, δραστηριοποιεί το φλοιό του εγκεφάλου, ο οποίος με τη σειρά του εκπέμπει ερεθίσματα στον θάλαμο, οπότε δημιουργείται ένα κύκλωμα δονήσεων που ενισχύεται όσο διαρκεί η μουσική. Μέσα στον εγκέφαλο ο θάλαμος, ο υποθάλαμος, η παρεγκεφαλίδα και τα εγκεφαλικά ημισφαίρια, παίζουν ενεργό ρόλο στην επεξεργασία των μουσικών τόνων και των ρυθμών, μετατρέποντάς τους σε αναγνωρίσιμες μουσικές δομές και προσδίδοντάς τους διανοητικό και συναισθηματικό νόημα.
Τι είναι η μουσικοθεραπεία;
Η μουσικοθεραπεία είναι η συστηματική χρήση της μουσικής στα πλαίσια μιας θεραπευτικής σχέσης που αποσκοπεί στην πρόληψη, αποκατάσταση, βελτίωση ή διατήρηση της σωματικής, ψυχικής και πνευματικής υγείας. Αυτό επιτυγχάνεται με εξειδικευμένη τεχνογνωσία του ειδικευμένου μουσικοθεραπευτή, ο οποίος θα δουλέψει με συγκεκριμένους εξατομικευμένους στόχους και σχεδιασμό. Στην Ελλάδα δεν είναι τόσο διαδεδομένη θεραπευτική προσέγγιση όμως τελευταία τείνει να διαδίδεται καθώς χρησιμοποιείται από- ελάχιστους- ειδικούς για νευροχημικές, ενδοκρινικές και διαρθρωτικές αλλαγές, κατά την διάρκεια του τοκετού, την νοητική στέρηση, την αντιμετώπιση του πόνου ακόμα και σε θεραπείες κατά του καρκίνου.
Η μουσικοθεραπεία θεωρείται κλάδος της ψυχολογίας και κατέχει σημαντική θέση ως θεραπεία που αναγνωρίζεται η θεραπευτική της δράση σε διάφορες παθήσεις, καθώς και ο ευεργετικός της χαρακτήρας στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων. Υπάρχουν δύο βασικά είδη μουσικοθεραπείας, η ενεργητική και η δεκτική. Η ενεργητική μουσικοθεραπεία συμβαίνει παίζοντας μουσική. Ενασχόληση με ένα όργανο ή και παραγωγή ήχων με διάφορα μέσα.
Η δεκτική αφορά όλες τις μεθόδους που έχουν να κάνουν με την ακρόαση της μουσικής και η πιο γνωστή μέθοδος, που εφαρμόζεται και στη χώρα μας, ονομάζεται GIM (Guided Imagery and Music). H μουσικοθεραπεία GIM αξιοποιεί τη δύναμη που έχει η μουσική να ξυπνάει στο μυαλό νοερές εικόνες με τη μορφή συμβόλων, συναισθημάτων, αναμνήσεων, σωματικών αισθήσεων ή σκέψεων. Ακριβώς ό,τι συμβαίνει δηλαδή όταν ακούμε ένα μουσικό κομμάτι και μας φέρνει ξαφνικά στο νου μια συγκεκριμένη εικόνα από το παρελθόν μας. Έτσι, λοιπόν, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, ακούμε μουσική και παράλληλα αφηγούμαστε στο θεραπευτή οτιδήποτε μας φέρνει αυθόρμητα στο μυαλό, περιγράφοντας έτσι με συμβολικό τρόπο συναισθήματα και σκέψεις που δεν μπορούμε να εκφράσουμε συνειδητά με το λόγο.
Το υλικό αυτό το καταγράφει ο θεραπευτής και γίνεται αντικείμενο συζήτησης και εμβάθυνσης elavilnews com εσωτερικές μας ανάγκες. Πολλές φορές, η επεξεργασία του υλικού μπορεί να γίνει και με χρήση άλλων εικαστικών μέσων, όπως είναι η ζωγραφική. Είναι μια μορφή «δημιουργικής» ψυχοθεραπείας, κατά την οποία ο θεραπευτής εστιάζει την προσοχή του στη δημιουργία και στην αξιολόγηση μιας εξελισσόμενης θεραπευτικής σχέσης με τη βοήθεια της μουσικής και των ήχων. Η σχέση αυτή δημιουργείται είτε μέσω του μουσικού αυτοσχεδιασμού είτε μέσω της μουσικής ακρόασης, χωρίς βέβαια να αποκλείεται η δυνατότητα λεκτικής επικοινωνίας. Με λίγα λόγια, η μουσικοθεραπεία χρησιμοποιεί τις ιδιότητες της μουσικής για θεραπευτικούς σκοπούς.
Η μουσικοθεραπεία είναι προσβάσιμη σε όλες τις ηλικίες και έχει πολύπλευρες εφαρμογές σε διαφορετικά πλαίσια, ως συμπληρωματική ή πρωταρχική θεραπευτική παρέμβαση, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα ψυχικής και σωματικής υγείας (ψυχιατρική και ψυχολογία, αναπτυξιακή παιδιατρική, ψυχο-ογκολογία, νευρολογία, γυναικολογία και περιγεννετική ψυχολογία, κλπ). Χρησιμοποιείται επίσης ως ψυχοθεραπευτική προσέγγιση στη διαχείριση προβλημάτων (διαπροσωπικές σχέσεις, απώλεια, θεραπεία οικογένειας, κλπ), αλλά και χωρίς θεραπευτικό αίτημα, προσφέροντας μια δημιουργική προσωπική εξερεύνηση μέσω της μουσικής για ανάπτυξη δημιουργικότητας σε παιδιά και ενήλικες, για γυναίκες σε εγκυμοσύνη, για επιχειρήσεις που εφαρμόζουν προγράμματα οργάνωσης ομάδων και διαχείρισης του stress και καλλιτέχνες.
της Τίνας Ι. Γιάκα BSc, M.Ed.,
Ψυχολόγος
Δηλώσεις:
«Καθώς ούτε η απόλαυση, ούτε η ικανότητα παραγωγής μουσικών ήχων αποτελούν λειτουργίες έστω και ελάχιστης χρηστικής αξίας για τον άνθρωπο στην καθημερινή του ζωή, θα πρέπει να τις ταξινομήσω ανάμεσα στις πιο μυστήριες που συνάντησα ποτέ».
Darwin
Ο βραβευμένος με το Nobel Φυσικής (1921) Albert Einstein δήλωσε ότι, αν δεν γινόταν επιστήμονας, θα γινόταν σίγουρα μουσικός: “Δε θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς να παίζω μουσική. Ζω τα όνειρά μου μέσα από τη μουσική. Παρατηρώ τη ζωή μου μέσα από τη μουσική…Γνωρίζω ότι τη μεγαλύτερη απόλαυση στη ζωή μου, την έδωσε το βιολί μου”. O Einstein ήταν ένας εξαιρετικός βιολονίστας. O ίδιος έλεγε ότι ο λόγος που έγινε τόσο έξυπνος ήταν αυτή η ενασχόλησή του με το βιολί. Η μουσική δεν ήταν γι’ αυτόν μόνο χαλάρωση, τον βοηθούσε και στην εργασία του. Ήταν λάτρης του Mozart και του Bach.
Ο Πυθαγόρας πίστευε ότι τα άστρα και οι πλανήτες παράγουν ήχους που δεν γίνονται αντιληπτοί, λόγω ατέλειας του ανθρώπινου αυτιού. Μπορούν όμως να επηρεάσουν τον ψυχισμό του ανθρώπου.Οι ήχοι, έλεγε, κάθε μιας από τις 7 σφαίρες παράγουν έναν κάποιο θόρυβο. Η πρώτη πραγματοποιεί τον πρώτο ήχο και σ’ αυτούς τους ήχους δόθηκαν τα ονόματα των φωνηέντων.Οι αντιστοιχίες των επτά κύριων πλανητών σε σχέση με τους μουσικούς φθόγγους (νότες) είναι:
Ήλιος = Μι,
Αφροδίτη = Φα,
Ερμής = Σολ,
Σελήνη = Λα,
Κρόνος =Σι,
Δίας = Ντο,
Άρης = Ρε.
