“Προσπερνώντας” το μεσημεριανό ύπνο εξασφαλίζουμε ότι το παιδί θα κοιμηθεί πιο γρήγορα και πιο εύκολα νωρίς το βράδυ. Μόνο που η αποστολή δεν είναι πάντα τόσο εύκολη όσο ακούγεται!
Για κάποια παιδιά ο μεσημεριανός ύπνος και ο παιδικός σταθμός δεν συμβαδίζουν. Η ανάγκη να ξυπνήσουν νωρίς το πρωί αλλάζει τους κανόνες. Για να ξυπνήσουν νωρίς, πρέπει να κοιμηθούν νωρίς και ο ενδιάμεσος ύπνος απλά ξεκουράζει το ρολόι. Όμως, ακόμα κι αν δεν πηγαίνει το μικρό σας παιδικό σταθμό, μπορεί να ανήκει στην κατηγορία των παιδιών που αντιδρούν στην ιδέα του μεσημεριανού ύπνου. Η λύση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι μία: επενδύστε στον καλό βραδινό ύπνο.
Πιο ποιοτικός ο βραδινός ύπνος
Τα παιδιά, ειδικά το χειμώνα, είναι σημαντικό να κοιμούνται νωρίς το βράδυ. Από άποψη, εξάλλου, βιορυθμών-δεδομένου ότι το χειμώνα νυχτώνει πιο γρήγορα-δεν είναι ότι καλύτερο το παιδάκι να κοιμάται αργά το μεσημέρι και να ξυπνά την ώρα που αρχίζει πια να νυχτώνει. Ο ύπνος τη νύχτα διαφέρει και σε ποιότητα από εκείνον της ημέρας. Ο βραδινός ύπνος ξεκουράζει το παιδί και είναι εξαιρετικά αναζωογονητικός για τον εγκέφαλο, ο οποίος κατά τη διάρκεια της νύχτας φτάνει στα πιο βαθιά στάδια ύπνου. Η ωφέλεια είναι διπλή, αφού κατά τη διάρκεια του βραδινού ύπνου εκκρίνεται και η αυξητική ορμόνη. Όσο περισσότερες και συνεχόμενες ώρες κοιμάται το παιδί τη νύχτα τόσο περισσότερο ωφελείται. Τα βαθιά στάδια ύπνου είναι σημαντικά για την πρόληψη της παιδικής κατάθλιψης. Για καλύτερο ποιοτικό βραδινό ύπνο είναι προτιμότερο να παραλείπουμε το μεσημεριανό και να επιδιώκουμε το παιδάκι από τα τρία ή τα τέσσερα χρόνια και μετά να κοιμάται πιο νωρίς το βράδυ. Γύρω στις 8:00 με 8:30 είναι μια καλή ώρα για ύπνο, δεδομένου ότι το παιδάκι δεν έχει κοιμηθεί ενδιάμεσα.
Όχι για ύπνο με διαμάχη
Για κάποιους γονείς το δίλημμα “χρειάζεται ένα παιδί να κοιμηθεί το μεσημέρι ή όχι;” δεν υπάρχει. Για τις οικογένειες που και οι δύο γονείς δουλεύουν και πρέπει να φεύγουν και να επιστρέφουν μία συγκεκριμένη ώρα, το θέμα του ύπνου συχνά παίρνει μορφή ψυχαναγκασμού. Στην πραγματικότητα ο μεσημεριανός ύπνος, που δεν είναι απαραίτητος για τα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, είναι μια επινόηση της ανάγκης των ενηλίκων να περάσουν λίγο χρόνο χωρίς να έχουν τη φροντίδα του παιδιού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ενήλικοι να πιέζουν το παιδί να κοιμάται όποτε βολεύει τους ίδιους.
Το κάπως αυστηρό πρόγραμμα ύπνου, που επιβάλλει ο σύγχρονος τρόπος ζωής στα μεγάλα αστικά κέντρα, μπορεί να πιέζει τα όρια αντοχής του παιδιού. Κι έτσι, ενώ ο μεσημεριανός ύπνος αποτελεί ένδειξη μεγαλύτερης σωματικής ωριμότητας, το να πιέζει κανείς ένα παιδί που δεν θέλει να κοιμηθεί το μεσημέρι μπορεί να αποτελέσει πηγή άγχους με αρνητικές συνέπειες για το παιδί, που δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των γονιών του. Ο μεσημεριανός ύπνος σίγουρα δεν πρέπει να αποτελεί αιτία διαμάχης ή να μετατρέπεται σε θέμα εξουσίας μέσα στο σπίτι. Είναι λάθος να τον επιβάλλουμε σε ένα παιδί που δεν θέλει ή αντιδρά έντονα στο να κοιμηθεί το μεσημέρι. Έρευνες μάλιστα έχουν δείξει ότι τα παιδιά που κοινωνικοποιούνται έτσι ώστε να έχουν ευέλικτο πρόγραμμα ύπνου εξελίσσονται σε πιο ευέλικτους ενήλικες. Αν μάλιστα δεν κοιμάται το μεσημέρι, είναι πιο πιθανό να κοιμηθεί χωρίς διαμαρτυρίες το βράδυ.
Προσέξτε τα ζωηρά παιδιά
Τα ζωηρά παιδιά δεν χρειάζονται μεσημεριανό ύπνο για να ησυχάσουν, όπως νομίζουν κάποιοι γονείς. Τα παιδιά αυτά, αν και έχουν ανάγκη από εναλλαγή μέσα στη μέρα μεταξύ ήσυχων και πιο ενεργητικών δραστηριοτήτων, καλό είναι να μη κοιμούνται το μεσημέρι, εξασφαλίζοντας έτσι ότι θα κοιμηθούν πιο γρήγορα κι εύκολα το βράδυ. Αντίθετα, ο ύπνος το μεσημέρι μπορεί να δώσει τόση ώθηση στην ενεργητικότητα τους, που να τα εμποδίσει να αποκοιμηθούν γρήγορα το βράδυ.
Προσαρμογή στο νέο πρόγραμμα ύπνου
Από τη στιγμή που θα αποφασίσετε ότι το παιδί δεν θα κοιμάται το μεσημέρι, είναι σημαντικό να δώσετε έμφαση στο βραδινό πρόγραμμα ύπνου, το οποίο πρέπει να ρυθμιστεί έτσι ώστε να εξασφαλίζει τις απαραίτητες ώρες ύπνου για το παιδί. Για αυτό:
- Μην αφήνετε την κάθε μέρα να κυλήσει όπως προκύψει. Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα στοιχειώδες πρόγραμμα. Αποφασίστε τι ώρα θα κοιμάται το παιδάκι το βράδυ ή ακόμα και όλη η οικογένεια και δείξτε συνέπεια.
- Συνεννοηθείτε με τους υπεύθυνους του παιδικού σταθμού ενημερώνοντας τους ότι δεν θέλετε το παιδάκι σας να κοιμάται το μεσημέρι.
- Συμφωνήστε αν τα παιδιά θα μένουν ξύπνια όταν έχετε επισκέπτες ή θα πηγαίνουν για ύπνο. Διαπραγματευτείτε τις εξαιρέσεις στον κανόνα.
- Αν το παιδί μέχρι τώρα κοιμόταν το μεσημέρι, τότε θα κοιμάται πιο αργά το βράδυ. Για να συνηθίσει να κοιμάται πιο νωρίς το βράδυ, ξεκινήστε βάζοντας το δεκαπέντε λεπτά πιο νωρίς για ύπνο το πρώτο βράδυ. Το επόμενο βράδυ αφαιρέστε άλλα δεκαπέντε λεπτά μέχρι σταδιακά να φτάσετε στην ώρα που θέλετε το παιδί να κοιμάται.
- Τις τελευταίες δύο ώρες πριν τον ύπνο είναι σημαντικό οι ρυθμοί να πέφτουν, η ατμόσφαιρα να προδιαθέτει για ύπνο και να τηρείται αυστηρά η ρουτίνα.
Πως να βγάλετε την ημέρα χωρίς ύπνο
Δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας όσο κουράζονται τόσο εκνευρίζονται και παύουν να συνεργάζονται. Κάποια μοιάζουν σαν να κουρδίζονται όσο κουράζονται και περνά η ώρα και αντιδρούν με υπερκινητικότητα ή τραχαλητό μέσα στο σπίτι. Αν στόχος σας είναι να μην κοιμηθεί το παιδάκι το μεσημέρι:
- Ολοκληρώστε τις βασικές δραστηριότητες στο πρώτο μισό της ημέρας. Ή προσπαθήστε να έχετε τελειώσει τις περισσότερες δουλειές το βράδυ της προηγούμενης, έτσι ώστε να ασχοληθείτε περισσότερο χρόνο με το παιδί το απόγευμα.
- Στη διαδρομή μεταξύ παιδικού σταθμού και σπιτιού κάντε στάσεις για τις απαραίτητες δουλειές πχ ψώνια στο σούπερ μάρκετ. Η κίνηση κρατά το παιδί σε εγρήγορση.
- Δοκιμάστε να καθιερώσετε μία ώρα το μεσημέρι κατά την οποία όλη η οικογένεια θα ησυχάζει. Διαμορφώστε το σωστό περιβάλλον. Μειώστε τα ερεθίσματα, καθίστε στον καναπέ ή στο κρεβάτι μαζί με το παιδί για μισή περίπου ώρα και ασχοληθείτε με ήσυχες δραστηριότητες πχ επικοινωνήστε χαλαρά ή διαβάστε βιβλία.
- Πάρτε ένα μεγάλο πλαστικό κουτί με ροδάκια, στο οποίο θα βάλετε τα αγαπημένα παιχνίδια του παιδιού, έτσι ώστε να το μεταφέρετε σε όποιο δωμάτιο του σπιτιού βρίσκεστε.
- Αργά το απόγευμα κάντε στροφή σε ήσυχες δραστηριότητες. Ζωγραφική, παιχνίδι κατασκευών, παιχνίδι με τις κούκλες κ.λ.π. αποφεύγοντας τα ζωηρά παιχνίδια που ανεβάζουν την αδρεναλίνη.
- Να έχετε βιντεοκασέτες με παιδικό πρόγραμμα ή παιδικά DVD για τις μέρες που το μικρό σας πρέπει να απασχοληθεί ήσυχα για λίγη ώρα.
- Αποφύγετε ωστόσο την τηλεόραση πριν την ώρα του ύπνου, γιατί διεγείρει το νευρικό σύστημα.
- Αποφύγετε βόλτες με το αυτοκίνητο κατά τις απογευματινές ώρες. Προτιμήστε όσο ο καιρός το επιτρέπει να πηγαίνετε με τα παιδιά μικρές βόλτες με τα πόδια. Φροντίστε, ωστόσο, να επιστρέφετε στο σπίτι αρκετή ώρα πριν την ώρα του ύπνου.
Κοιμάται, όμως, αρκετά;
Πολλά παιδάκια κοιμούνται από τις οκτώ το βράδυ και δεν ξυπνούν παρά το πρωί. Κάποια άλλα δεν μπορούν να αποκοιμηθούν παρά μόνο μετά τις εννιά. Να θυμάστε ότι τα παιδιά που δεν κοιμούνται το μεσημέρι είναι σημαντικό να κοιμούνται νωρίς το βράδυ, ώστε να καλύπτουν τις ώρες ύπνου που χρειάζονται, οι οποίες είναι περισσότερες από ότι στην περίπτωση των ενηλίκων. Να θυμάστε πως όταν ένα παιδί κοιμάται λιγότερες ώρες απ’ όσο έχει ανάγκη, ο οργανισμός του έχει έλλειψη ύπνου, πράγμα που δημιουργεί προβλήματα στη διάθεση και τη συμπεριφορά του. Όσο πιο κουρασμένο είναι ένα παιδί και γενικά όσο περισσότερο ξεπερνιέται η ώρα για ύπνο:
- γίνεται περισσότερο θορυβώδες, ευερέθιστο, επιθετικό, υπερκινητικό.
- δυσκολεύεται στο παιχνίδι με τα άλλα παιδιά αλλά και στη συνεργασία του με τους μεγαλύτερους.
- αυξάνεται η προδιάθεση για ατυχήματα, γιατί μειώνονται η αυτοσυγκέντρωση και τα αντανακλαστικά.
Πόσο πρέπει να κοιμάται;
Αν και δεν υπάρχει σαφής κανόνας που να υποδεικνύει πόσες ώρες πρέπει να κοιμάται ένα παιδί-αφού οι ανάγκες του κάθε παιδιού είναι διαφορετικές-οι ειδικοί του Sleep Disorder Clinic στο Toronto του Καναδά έχουν συντάξει ένα ενδεικτικό πίνακα ημερήσιας ανάγκης ύπνου για τα πέντε πρώτα χρόνια.
| Ηλικία | Συνολικές ώρες ύπνου | Ώρες μεσημεριανού ύπνου |
|---|---|---|
| 1 έτους | 13-14 | 2-3 |
| 2 ετών | 13 | 1-2 |
| 3 ετών | 12 | 1 |
| 4 ετών | 11,5 | 11 |
Στην πράξη, βέβαια, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Κανείς δεν κάθεται με το ρολόι στο χέρι να μετρήσει με ακρίβεια ακριβώς πόσες ώρες κοιμάται το παιδί. Απλώς, ένα σταθερό βραδινό ωράριο εξασφαλίζει τουλάχιστον τη βασική ανάγκη του παιδιού για ύπνο. Η καθημερινότητα, φυσικά, χωρίς μεσημεριανό ύπνο και μικρά παιδιά στο σπίτι δεν είναι εύκολη.
Όσο καλά οργανωμένη κι αν είστε, θα υπάρξει πάντα η μέρα που το μικρό σας χωρίς καμιά προειδοποίηση θα αποκοιμηθεί στον καναπέ. Όμως η ζωή με τα παιδιά-αυτό το ξέρετε πια καλά – είναι απρόβλεπτη!
Πηγή: Περιοδικό “Το παιδί μου κι εγώ”
