workingmoms.gr

Η Κα Μαρία Μαργαρίτη είναι η διευθύντρια του ειδικού σχολείου που φοιτά ο Δημητράκης μου. Είναι ένας άνθρωπος γεμάτος καλοσύνη, θετική ενέργεια και αισιοδοξία. Κάθε πρωί που πηγαίνω τον Δημητράκη σχολείο, την αντικρίζω να καλημερίζει τα “ξεχωριστά” παιδιά μας με ένα τεράστιο χαμόγελο, ξεχειλίζοντας ζεστή αύρα. Πάντα είχα την απορία από που αντλεί όλη αυτή τη θετικότητα! Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αναπηρίας, της έκανα κάποιες ερωτήσεις που αξίζει να διαβάσετε, είτε έχετε παιδιά με αναπηρία, αυτισμό, ή τυπικά παιδιά. Τελικά συνειδητοποίησα ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο… ότι η αγαπημένη μας διευθύντρια που έχει κάθε μέρα ένα αληθινό χαμόγελο και μια θερμή αγκαλιά για τα “ιδιαίτερα” και “μοναδικά” παιδιά μας, δε βρίσκεται τυχαία στο τιμόνι ενός ειδικού σχολείου.

Ήταν επιλογή σας να εργαστείτε σε ειδικό σχολείο; Πόσο απαιτητική είναι η δουλειά σας;

Η εργασία με τα παιδιά με ειδικές ανάγκες ήταν επιλογή μου από τα πρώτα εργασιακά μου βήματα. Όταν δουλεύεις με ανθρώπους, έχεις ευθύνη και πολύ μεγαλύτερη όταν είναι παιδιά. Όταν έχεις να κάνεις με τις ψυχές τους, πρέπει να είσαι υπεύθυνος και συνεχώς σε επαγρύπνηση. Είναι απαιτητική λοιπόν η δουλειά μου, γιατί  έχουμε ευθύνη για τα πρώτα βήματα – τα σημαντικότερα – των μαθητών μας, όμως η ανταμοιβή μας είναι τεράστια βλέποντας την εξέλιξη και την προσπάθειά τους.

Για πολλούς γονείς ακόμα και σήμερα είναι ταμπού να πάνε το παιδί τους σε ειδικό σχολείο. Ποια είναι η γνώμη σας και τι θα συμβουλεύατε αυτούς τους γονείς;

Δυστυχώς αυτό είναι αλήθεια και ευθύνεται κατά ένα μεγάλο μέρος η έλλειψη πληροφόρησης για τη λειτουργία των ειδικών σχολείων και το πώς μπορούν να βοηθήσουν παιδιά που έχουν κάποια δυσκολία να αναπτυχθούν στην μικρή τους ηλικία ώστε να μπορέσουν να εκπαιδευτούν, να λειτουργήσουν και να ενταχθούν ισότιμα στο κοινωνικό σύνολο. Υπάρχει η λανθασμένη άποψη ότι το ειδικό σχολείο είναι «γκέτο», ότι τα παιδιά τους θα «κολλήσουν αναπηρία» κλπ. Φυσικά δεν φταίνε οι γονείς, το βάρος πέφτει σε εμάς, από όποια υπηρεσία και αν εργαζόμαστε.

Αυτό ίσως που πρέπει να κάνουμε κατανοητό, είναι ότι τα παιδιά με δυσκολίες χρειάζονται χρόνο και μικρή ομάδα, στοιχεία που δυστυχώς το γενικό σχολείο δεν μπορεί να τους δώσει λόγω της λειτουργίας του. Επίσης η δυσκολία του μαθητή φαίνεται πολύ περισσότερο στη γενική αγωγή παρά στην ειδική, και το άσχημο είναι ότι τα παιδιά αισθάνονται περισσότερο μειονεκτικά στη γενική αγωγή. Ο γρήγορος ρυθμός δεν τα αφήνει να ξεδιπλώσουν σιγά σιγά τις ικανότητές τους. Αυτό που θα ήθελα εγώ να γίνεται είναι να περνούν από το ειδικό σχολείο, να «στέκονται στα πόδια τους» και μετα να συνεχίζουν στο γενικό. Όσες φορές το σχολείο μας το πέτυχε αυτό, είχε αποτέλεσμα.

Πολλές φορές  ακούμε να λένε οι γονείς «μα το παιδί μου δεν θέλει γιατί νομίζει ότι έχει πρόβλημα και είναι σαν αυτά τα παιδιά». Δυστυχώς όμως τα παιδιά είναι καθρέπτης μας, σκέφτονται και πιστεύουν ό,τι εμείς σκεφτόμαστε και πιστεύουμε. Κάνουν ό,τι εμείς κάνουμε, κοροϊδεύουν έναν μαθητή με ειδικές ανάγκες στη τάξη τους γιατί εμείς τον κοροϊδεύουμε. Συχνά αναρωτιέμαι τι θα έκαναν οι γονείς των παιδιών του γενικού σχολείου – που ευτυχώς δεν αντιμετωπίζουν δυσκολία – που φοβούνται μήπως το παιδί τους «κολλήσει» από το παιδί που κάθεται δίπλα του, όταν αύριο συμβεί κάτι και το παιδί τους μετά από κάποιο ατύχημα βρεθεί στην ίδια θέση… Διότι πρέπει πάντα να σκεφτόμαστε ότι υγιείς είμαστε σήμερα, και για το αύριο κάνεις δεν γνωρίζει!

Φυσικά το ειδικό σχολείο δεν είναι για όλα τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες – μην ξεχνάμε ότι τα γενικά σχολεία έχουν τμήματα ένταξης, αν και μερικές φορές οι γονείς νοιώθουν άσχημα και για αυτά.

Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες δεν πρέπει να περιθωριοποιούνται, φυσικά, πρέπει να βρίσκονται όλα μαζί, κάθε ένα με την  ιδιαιτερότητά του, γιατί έτσι είναι η κοινωνία μας, με όλους μαζί. Όμως  η αρχή της εκπαίδευσης παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή τους και πρέπει να γίνεται με προσοχή και με σταθερά βήματα.

Στις μέρες μας αυτό που προσπαθούμε είναι «ένα σχολείο για όλους», βεβαίως  με εξειδικευμένα προγράμματα, σωστό σχεδιασμό και με προσωπικό με επιστημονική υποδομή.

Αυτό που θα έλεγα στους γονείς είναι να αναζητήσουν πληροφόρηση για τις υπηρεσίες των ειδικών σχολείων, να τα επισκεφθούν, να έρθουν σε επαφή με γονείς των ειδικών σχολείων, να μάθουν τι μπορούν να προσφέρουν στο παιδί τους πριν τα απορρίψουν.

Ακόμα εν έτη 2021 πολλοί άνθρωποι κοροϊδεύουν αυτά τα παιδιά και τα προσφωνούν με άσχημους και υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς. Τι θα τους λέγατε εσείς που τα ζείτε καθημερινά και ξέρετε πόσο σπουδαία και ικανά είναι;

Αυτό αποτελεί μια μεγάλη πλάνη εκ μέρους τους και είναι ένα κοινωνικό έλλειμα το οποίο απαιτεί σοβαρή δουλειά και υπεύθυνη αντιμετώπιση. Η άγνοια είναι αυτή που τους οδηγεί σε αυτές τις συμπεριφορές και η έλλειψη ενσυναίσθησης.

Η ενασχόλησή σας με παιδιά με ειδικές ικανότητες πόσο άλλαξε τη ζωή σας;

Δεν έχει αλλάξει τη ζωή μου, αλλά έχει καθοριστεί από την ενασχόλησή μου αυτή. Πολλές φορές, και ειδικά όταν αυτά τα παιδιά γίνονται ενήλικες και καταφέρνουν να λειτουργούν στην κοινωνία μας με αξιοπρέπεια και δύναμη, σκέφτομαι “αφού εκείνοι μπορούν εγώ δεν μπορώ να πω «δεν μπορώ»” και είναι έτσι, παίρνεις κουράγιο και συνεχίζεις. Όταν βλέπεις τον αγώνα γονέων και παιδιών και παράλληλα βλέπεις και το χαμόγελο και τη χαρά και το κουράγιο, βλέπεις πόση αξία έχει η ζωή. Γι’ αυτό πρέπει να τη  χαιρόμαστε κάθε λεπτό, χωρίς να μεμψιμοιρούμε, γιατί υπάρχουν χαρές και στις πιο άσχημες καταστάσεις και πάντα υπάρχουν πιο άσχημες καταστάσεις από τη δική μας.

Σε σχέση με παλαιότερα, όταν είχατε πρώτοξεκινήσει να εργάζεστε σε ειδικό σχολείο μέχρι σήμερα, τι αλλαγές έχετε αντιληφθεί στον τρόπο που αντιμετωπίζει η πολιτεία και η κοινωνία τα “ειδικά”, “ξεχωριστά” παιδιά μας;

Παλαιότερα ήταν πολύ πιο δύσκολα τα χρόνια! Η κοινωνία μας ήταν πιο κλειστή. Δε δέχονταν τα παιδιά με ειδικές ανάγκες  ούτε στο γενικό σχολείο, ούτε στην εργασία. Όταν τη δεκαετία του 1980 βρισκόμουν στην επαγγελματική αποκατάσταση ατόμων με κινητικές δυσκολίες και τοποθετούσαμε εκπαιδευόμενους για πρακτική άσκηση, οι εργοδότες θεωρούσαν ότι είναι άτομα χωρίς νοημοσύνη, χωρίς λειτουργικότητα, ό,τι πιο βαρύ σε αναπηρία μπορείτε να σκεφτείτε. Δεν γνώριζαν πως όταν κάποιος έχει μια κινητική δυσκολία, μπορεί να εργαστεί αν του προσαρμόσεις εργονομικά τον χώρο εργασίας. Από τότε μέχρι σήμερα, με τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης σε πολλούς φορείς, με την ένταξη και ενσωμάτωση σε χώρους εργασίας, με την υποχρεωτικότητα της εκπαίδευσης με τον νόμο 3699/2008, με το άνοιγμα γενικά των υπηρεσιών και των σχολείων στα παιδιά με ειδικές ανάγκες, έχει βελτιωθεί κατά πολύ η αντιμετώπιση. Η βασική διαφορά είναι ότι ο κόσμος γνωρίζει πια γιατί βρίσκονται αναμεσά τους, φοιτούν στο σχολείο, εργάζονται, κυκλοφορούν γιατί είναι πιο προσβάσιμοι οι δρόμοι, εκπαιδεύονται οι δάσκαλοι συνεχώς για να εκπαιδεύσουν.

Από τότε λοιπόν μέχρι σήμερα η πολιτεία έχει νομοθετήσει, έχει ιδρύσει  σχολικές μονάδες, έχει προωθήσει την επαγγελματική κατάρτιση, έχει στελεχώσει τα σχολεία με ειδικούς. Υπάρχουν πολλές αλλαγές, θετικές θα έλεγα, όμως η αλλαγή στάσης της κοινωνίας αλλά και της πολιτείας θέλει χρόνο και εκπαίδευση.

Αυτό που δυστυχώς δεν έχει αλλάξει πολύ και είναι σοβαρό, είναι η κάλυψη των ενήλικων πια «παιδιών μας» με πολύ σοβαρές δυσκολίες. Είναι πολύ στενάχωρο να παλεύεις από την μικρή ηλικία να εκπαιδεύεις και όταν μεγαλώσουν να μην υπάρχει δομή για τις πολύ δύσκολες περιπτώσεις να καλύψει τις ανάγκες των ατόμων αυτών και των οικογενειών τους. Θέλω να πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα ανοίξει και αυτή η πόρτα, γιατί δυστυχώς αποτελεί ανάγκη, ώστε να έχουμε μια πιο υγιή κοινωνία. Η απομόνωση στο σπίτι των «παιδιών» με πολύ σοβαρές δυσκολίες δεν τιμά κανέναν από εμάς.

Έχετε δίκιο λοιπόν τα παιδιά μας είναι «ξεχωριστά…» γι’ αυτό και θέλουν ξεχωριστό τρόπο εκπαίδευσης. Όταν τον έχουν ανθίζουν!

Ανήκω σε μια γενιά  που πήρε τη σκυτάλη από λίγους αλλά εμπνευσμένους ανθρώπους που άνοιξαν τον δρόμο σε «άγονες» εποχές. Εμείς με εργασία και επιμονή βελτιώσαμε κατά πολύ τις συνθήκες, όμως υπάρχουν ακόμη πολλά και σημαντικά περιθώρια βελτίωσης. Ελπίζω οι επόμενες γενιές να ολοκληρώσουν τις προσπάθειες της επαγγελματικής ζωής μας.

Τι θα λέγατε στους γονείς με παιδιά με ιδιαιτερότητες που μερικές φορές χάνουν την αισιοδοξία τους και σε κάποιες περιπτώσεις συνειδητά ή υποσυνείδητα “ντρέπονται” για τα παιδιά τους;

Δυστυχώς αυτό το συναίσθημα είναι πραγματικό και αποτελεί τμήμα του ανθρώπινου μηχανισμού. Όμως μερικές φορές χρειάζεται η δική τους στάση για να αλλάξει η δικής μας. Ένα γονιός που νοιώθει μειονεκτικά, περνάει αυτήν τη στάση και στους άλλους. Ένας γονιός που «στέκεται όρθιος»,  περνά και στους υπόλοιπους αυτήν τη στάση και δεν βλέπουμε «σκύψιμο», αλλά δύναμη και αισιοδοξία.

Παρ’ όλα αυτά επειδή η καθημερινότητα τα τελευταία χρόνια είναι δύσκολη, είναι φυσιολογικό κάποια στιγμή «να λυγίζουν» όταν δεν έχουν πού να στηριχτούν, και δυστυχώς συμβαίνει συχνά. Όταν κλείνει η πόρτα του σπιτιού σου είσαι μόνος σου και πρέπει να αντιμετωπίσεις έναν «γολγοθά».

Όμως δεν έχει τόση σημασία να λυγίσω, όσο να ξανασηκωθώ και να προχωρήσω, γιατί η ανταπόδοση που παίρνει κανείς από τα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι πολύ μεγαλύτερη και αυτό μας δίνει όλη τη δύναμη να συνεχίσουμε. Ένα δικό τους χαμόγελο, ένα δικό τους κατόρθωμα, γιατρεύει όλες τις πληγές, αρκεί να  μπορέσουμε να το δούμε.

Θα τους έλεγα λοιπόν ότι η παρουσία ενός παιδιού με ειδικές ανάγκες είναι κάλεσμα ζωής, που πέρα από τις δυσκολίες, θα τους δώσει πολύ περισσότερες, βαθιές και ανθρώπινες στιγμές από άλλους γονείς.

Θα προτιμούσατε να δουλεύετε σε τυπικό σχολείο; Τι έχετε αποκομίσει σαν άνθρωπος από τη συνύπαρξή σας με αυτά τα παιδιά;

Το να δουλεύεις με παιδιά, είτε στο ειδικό είτε στο τυπικό σχολείο, σε κάνει να νοιώθεις γεμάτος, να νοιώθεις νέος, να νοιώθεις ότι έχεις όλη τη ζωή μπροστά σου, να νοιώθεις την χαρά, την αισιοδοξία, να έχεις την αγκαλιά σου γεμάτη.

Σήμερα το τυπικό σχολείο έχει στους κόλπους του μαθητές του ειδικού και μάλιστα μαθητές που αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες. Εάν βρισκόμουν στο τυπικό σχολείο αυτό που θα έκανα είναι να προσπαθήσω να αλλάξω τη στάση των γονέων και των παιδιών για τα παιδιά μας και να βοηθήσω στην ομαλή και σωστή ένταξή τους.

Όλα αυτά τα χρόνια συνύπαρξης με τα παιδιά και τους νέους με ειδικές ανάγκες, έχω ωριμάσει, έχω δώσει αξία στην ζωή μου και στην επικοινωνία με τους συνανθρώπους μου. Έχω μάθει να αντιμετωπίζω τη δυσκολία και να μην λυγίζω, αλλά να ξανασηκώνομαι και να προχωρώ. Έχω μάθει ότι η αγκαλιά είναι φάρμακο ειδικά για κάποιον που πονά, το χαμόγελο δεν πρέπει να φεύγει από το πρόσωπό μας. Έχω μάθει ότι πρέπει να δίνουμε χρόνο στους ανθρώπους να μας δείξουν τις ικανότητές τους, να έχω υπομονή και επιμονή, να χαίρομαι με  ένα μικρό επίτευγμα να βλέπω ακόμα και στα πιο δύσκολα παιδιά τα χαρίσματά τους και τις ικανότητές τους και να μην απογοητεύομαι ποτέ!

Πράγματι λοιπόν πρέπει όλοι οι άνθρωποι να περνούν από ένα ειδικό σχολείο, έτσι θα γίνουν πιο ολοκληρωμένοι και θα αντιμετωπίζουν αλλιώς τη ζωή τους.

Δεν χρειάζεται ούτε οίκτος, ούτε λύπηση, αυτά είναι για τους αδύναμους. Οι δικοί μας μαθητές έχουν δύναμη και δίνουν και σε εμάς. Μετά από τόσα χρόνια στην ειδική αγωγή μάλλον θα προτιμούσα να παραμείνω σε ειδικό σχολείο.

Η συνέντευξη παραχωρήθηκε στην Έφη Αργυροπούλου.
Δημοσιογράφος, αρθρογράφος, συγγραφέας και blogger του Working Moms.