Στα παιδιά αρέσουν όλες οι συναισθηματικές και σωματικές εμπειρίες του παιχνιδιού. Φαίνεται ότι είναι καλύτερο να τους παρέχουμε λιγότερα παιχνίδια, παρά περισσότερα, αφού τα παιδιά είναι ικανά να βρίσκουν διάφορα αντικείμενα ή να επινοούν πολύ εύκολα παιχνίδια, πράγμα που τους ευχαριστεί ιδιαίτερα.
Γράφει ο Δημήτρης Σεφεριάδης, ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής
Πέρα από την ευχαρίστηση που εισπράττουν, μέσα από το παιχνίδι δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά να εκφράσουν διάφορα συναισθήματα, που διαφορετικά δεν θα ήταν επιτρεπτά, όπως η επιθετικότητα. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι η επιθετικότητα υπάρχει μέσα στην ψυχοσύνθεση του παιδιού και το παιδί νιώθει ανέντιμο και ένοχο αν αυτή η επιθετικότητα κρύβεται και δεν αναγνωρίζεται. Από την άλλη μεριά, το παιδί νιώθει πως ένα καλό περιβάλλον πρέπει να ανέχεται τα επιθετικά αισθήματα, αν αυτά εκφράζονται λίγο-πολύ με μια αποδεκτή μορφή.
Η επιθετικότητα και η οργή, βιώνεται από το παιδί σαν μια βλαβερή ουσία που πρέπει να την αποβάλει. Πάντα πληγώνει ή θυμώνει κάποιους, με αποτέλεσμα συχνά να ανταποδίδεται από τους άλλους ή να υπάρχει ο φόβος ότι θα ανταποδοθεί.
Το παιδί πρέπει να αντιμετωπίσει αυτή την επιπλοκή, γι’ αυτό εύκολα δέχεται την πειθαρχία να εκφράσει τα επιθετικά αισθήματα με τη μορφή παιχνιδιού και όχι απλώς όταν νιώθει οργή. Μέσα από το παιχνίδι, η επιθετικότητα σταδιακά διοχετεύεται σε κάποια δραστηριότητα που έχει τελικά έναν εποικοδομητικό σκοπό, όπως για παράδειγμα ο αθλητισμός. Ο ρόλος των γονιών είναι να μην αγνοήσουν την κοινωνική συμβολή που πραγματοποιεί το παιδί, εκφράζοντας τα επιθετικά του αισθήματα στο παιχνίδι, αντί να ξεσπά όταν οργίζεται.
Είναι πολύ εύκολο να διαπιστώσουμε ότι τα παιδιά παίζουν από ευχαρίστηση, πιο δύσκολο όμως είναι να καταλάβουμε πως τα παιδιά παίζουν για να κυριαρχήσουν το άγχος τους ή τις σκέψεις και τις παρορμήσεις που οδηγούν στο άγχος και τις οποίες δεν μπορούν να ελέγξουν με άλλο τρόπο.
Το άγχος είναι πάντα σημαντικός παράγοντας στο παιχνίδι. Η απειλή ενός υπερβολικού άγχους μπορεί να οδηγήσει σε ένα ψυχαναγκαστικό και επαναλαμβανόμενο παιχνίδι και σε μια συνεχή αναζήτηση άμεσης ευχαρίστησης. Αυτό το βλέπουμε συχνά να συμβαίνει με διάφορα ηλεκτρονικά, κυρίως, παιχνίδια, όπου οι έφηβοι σπαταλάνε κυριολεκτικά ατέλειωτες ώρες. Όταν το παιδί παίζει για να περάσει ευχάριστα, τότε μπορούμε σχετικά εύκολα να του ζητήσουμε να το εγκαταλείψει. Όταν παίζει για να διευθετήσει το άγχος του, δεν μπορούμε να το απομακρύνουμε χωρίς να του προκαλέσουμε μεγάλη δυσφορία, περισσότερο άγχος και νέες άμυνες απέναντι στο άγχος όπως η υπερβολική ονειροπόληση, οι εκρήξεις οργής, το καταθλιπτικό συναίσθημα και η απάθεια.
Το παιχνίδι καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της ζωής του παιδιού. Μέσα από αυτό αποκτά εμπειρίες. Όπως η προσωπικότητα των ενηλίκων αναπτύσσεται μέσα από τις εμπειρίες της ζωής, έτσι και η προσωπικότητα των παιδιών αναπτύσσεται μέσα από τα παιχνίδια τους, τα παιχνίδια που επινοούν τα άλλα παιδιά και οι ενήλικοι. Εμπλουτίζοντας τον εαυτό τους, τα παιδιά διευρύνουν την ικανότητά τους να βλέπουν την εξωτερική πραγματικότητα. Το παιχνίδι είναι συνεχής απόδειξη της δημιουργικότητας, που σημαίνει ζωή.
Είναι χρήσιμο τα παιδιά να έχουν παιχνίδια που να μπορούν να παίζουν και μόνα τους και παιχνίδια που να μπορούν να συμμετέχουν και άλλα παιδιά ή ενήλικες. Τα πρώτα θα τα βοηθήσουν στη μετάβαση σε ένα πιο ώριμο στάδιο και τελικά στην ανεξαρτητοποίησή τους και τα δεύτερα, επιπλέον στην ταύτιση με τους ενήλικους και την κοινωνικοποίησή τους.
Οι γονείς θα πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα κάποια παιχνίδια άκρατης βίας, κυρίως ηλεκτρονικά, που είναι δυνατόν να εθίσουν τα παιδιά και τους εφήβους στη βία, να τα οδηγήσουν σε σύγχυση ανάμεσα στο τι είναι κοινωνικό και τι αντικοινωνικό, τι νόμιμο και τι απαγορευμένο. Σε αυτά τα παιχνίδια όπου η βία είναι διάχυτη, δίνεται ασυνείδητα ένα μήνυμα, ότι αυτή η μορφή συμπεριφοράς είναι ανεκτή, δεν τιμωρείται αλλά αντίθετα επιβραβεύεται.
Κάποια στιγμή, κυρίως στην εφηβεία, όπου οι συνθήκες το ευνοούν, εξ’ αιτίας έντονων εσωτερικών συναισθηματικών συγκρούσεων και ορμονικών αλλαγών, μπορεί τα παιδιά να μεταφέρουν στην πραγματικότητα τη βία, είτε δομημένη στο χαρακτήρα ως παραπτωματικότητα, είτε ως μεμονωμένα ακραία βίαια επεισόδια. Οι ήρωες αυτών των παιχνιδιών, οι οποίοι φαντάζουν παντοδύναμοι, άφοβοι και ανελέητοι, ελκύουν παιδιά που αισθάνονται αδύναμα, φοβισμένα και θυμωμένα και η ταύτιση μαζί τους ή η μίμηση, λειτουργεί ως αντιστάθμισμα σ’ αυτήν την αίσθηση αδυναμίας.
Δημήτρης Σεφεριάδης
Ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής
Λ. Αλεξάνδρας 209, T.K. 11523 ΑΘΗΝΑ
τηλ: 2106462030
κιν: 6973537970
email: seferiadis.dimitris@yahoo.gr
www.dimseferiadis.com
Το διαβάσαμε στο www.boro.gr.
