Ενώ αρχικά σήμαινε την πλήρη αποχή από τροφές και ποτά, σταδιακά οι παραλλαγές της νηστείας άρχισαν να αυξάνονται. Έτσι, ενώ στην αρχική της μορφή ακολουθούνταν ως επί τω πλείστον μοναχά στα μοναστήρια σε συνδυασμό με διαλογισμό και προσευχή, με το πέρασμα του χρόνου άρχισε να «απλοποιείται» και κάποιος μπορούσε να πει ότι νηστεύει ακόμα κι αν δεν απείχε απ’ όλες τις τροφές, αλλά μοναχά από κάποιες συγκεκριμένες.
Το γεγονός αυτό, σιγά σιγά οδήγησε στον διαχωρισμό των τροφών σε νηστίσιμες και αρτύσιμες. Κάποιες από τις βασικότερες νηστίσιμες τροφές θεωρούνται τα λαχανικά και τα φρούτα, το ψωμί, οι ξηροί καρποί, οι ελιές. Αρτύσιμες, από την άλλη, θεωρούνται οι τροφές εκείνες που παρασκευάζουμε χρησιμοποιώντας βούτυρο ή λάδι, καρυκεύματα και κρασί.
Η Μεγάλη Σαρακοστή
Πρόκειται για την πιο σημαντική, αλλά και την αρχαιότερη νηστεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα και ονομάστηκε έτσι επειδή διαρκούσε σαράντα ημέρες. Τις σαράντα ημέρες πριν το Πάσχα. Ξεκινάει από την Καθαρά Δευτέρα και διαρκεί μέχρι και την Παρασκευή πριν από το Σάββατο του Λαζάρου. Πολλοί συνηθίζουν να συμπεριλαμβάνουν και την Μεγάλη Εβδομάδα μέσα σε αυτή, η αλήθεια όμως είναι πως η Μεγάλη Εβδομάδα όχι μόνο δεν περιλαμβάνεται στη Σαρακοστή, αλλά αποτελεί μια ακόμα πιο αυστηρή περίοδο νηστείας.
Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, σύμφωνα πάντα με την παράδοση, επιτρέπεται μονάχα η κατανάλωση φυτικών τροφών χωρίς καθόλου λάδι. Συγκεκριμένα, απαγορεύονται το κρέας, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά, το λάδι και το κρασί. Το Σάββατο και την Κυριακή όμως επιτρέπεται όχι μόνο το λάδι, αλλά και το κρασί (εκτός από το Μεγάλο Σάββατο, όπου θεωρητικά απαγορεύονται τα πάντα).
Σαρακοστιανά: Μια πηγή βιταμινών!
Αλήθεια τι έχουν να προσφέρουν στον οργανισμό μας τα νηστίσιμα φαγητά; Επιτρέπεται να καταναλώνονται άφοβα απ’ όλους ή μήπως υπάρχει κάτι το οποίο θα πρέπει να προσέξουμε; Για να απαντήσουμε στις παραπάνω ερωτήσεις, δε μένει παρά να βάλουμε στο «μικροσκόπιο» κάποια από αυτά!
Η λαγάνα Πλούσια σε σύνθετους υδατάνθρακες, βιταμίνες Β και Ε, αλλά και φυτικές ίνες. Η λαγάνα αποτελεί μία από τις πιο αγαπημένες σαρακοστιανές λιχουδιές, παρ΄όλα αυτά όμως θα πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο.
Τα όσπρια Ουσιαστικά, αντικαθιστούν το κρέας και μας δίνουν έξτρα δόσεις πρωτεΐνης όταν συνδυάζονται σωστά π.χ. φακές με ρύζι κ.ο.κ.
Τα θαλασσινά Είναι μικροσκοπικά κι όμως μέσα τους χωράει πλήθος βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων. Είναι πλούσια σε σελήνιο και ω3 λιπαρά τα οποία είναι ευεργετικά τόσο για το μυαλό, όσο και για την καρδιά μας.
Τα λαχανικά Κακά τα ψέματα, όταν νηστεύουμε τα τιμούμε δεόντως κι εκείνα μας προσφέρουν απλόχερα όλες τις βιταμίνες και τις φυτικές ίνες τους οι οποίες «πολεμούν» με σθένος την κακή χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια και τις υψηλές τιμές του σακχάρου, ενώ συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του εντέρου και του πεπτικού μας συστήματος.
Ο χαλβάς Πλούσιος σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, αλλά και σε ασβέστιο, φώσφορο, σελήνιο, βιταμίνη Ε και μαγνήσιο, ο χαλβάς, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της… σαρακοστιανής διατροφής μας. Βασική προϋπόθεση για να πάρουμε όλα τα καλά του; Να τον καταναλώνουμε με μέτρο!
Το ελαιόλαδο Αγνό, παρθένο και πολύτιμο για την υγεία μας. Είναι άμεσα συνδεδεμένο με τα σαρακοστιανά και εμφανίζεται σχεδόν σε κάθε πιάτο. Πλούσιο σε πολυφαινόλες προσφέρει αναρίθμητα οφέλη στην υγεία μας, αρκεί κι εδώ να μην το παρακάνουμε όσον αφορά την ποσότητα που καταναλώνουμε σε ημερήσια βάση.
Tip: Έχετε δοκιμάσει τη σόγια; Περιέχει πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας και για πολλούς θεωρείται ένα αξιόλογο υποκατάστατο του κρέατος. Μπορεί να «καλύψει» το διατροφικό κενό όσον αφορά το κρέας, αλλά και τα γαλακτοκομικά αφού, στο εμπόριο μπορούμε να βρούμε γάλα ή τυρί σόγιας. Τέλος, αν την προτιμήσουμε, καλό θα ήταν να στραφούμε στα βιολογικά προϊόντα «κλείνοντας την πόρτα» στις γενετικά τροποποιημένες εκδοχές της.
Αποφασίσατε να νηστέψετε; Κάντε το σωστά!
Όχι, νηστεία δεν είναι να πέφτουμε με τα μούτρα στο ψωμί και να τρώμε 5 κιλά χαλβά για να χορτάσουμε. Η νηστεία έχει ένα βαθύτερο νόημα το οποίο δεν έχει να κάνει με τη διατροφή, αλλά με τα πιστεύω μας. Όπως και να έχουν τα πράγματα, εσείς το αποφασίσατε: φέτος θα νηστέψετε τηρώντας κατά γράμμα το εθιμοτυπικό πρωτόκολλο της νηστείας. Καλό θα ήταν όμως, μαζί με αυτό, να έχετε κάποια επιπλέον πράγματα στο μυαλό σας προτού ξεκινήσετε, αλλά και κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής.
Σε περίπτωση που αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα υγείας συμβουλευτείτε τον γιατρό σας προτού ξεκινήσετε. Εκείνος, είναι ο πλέον αρμόδιος για να σας καθοδηγήσει σωστά.
Νιώθετε αδιαθεσία; Τότε, καλό θα ήταν να «ακούσετε» το σώμα σας και να κάνετε ένα μικρό διάλειμμα.
Μπορεί εσείς να αποφασίσατε να νηστέψετε, αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει πως θα πρέπει να νηστέψουν και όσοι βρίσκονται γύρω σας. Αυτή, είναι μία προσωπική απόφαση και δεν θα πρέπει να επιβάλλεται σε κανέναν και ειδικά στα παιδιά. Την ακολουθεί μονάχα όποιος θέλει.
Μείνατε πιστοί καθ’ όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής; Τότε, προσέξτε να μην βουτήξετε στο φαγητό την Κυριακή του Πάσχα… Προετοιμάστε το στομάχι σας το Μεγάλο Σάββατο τρώγοντας ένα πιάτο μαγειρίτσα (ή κάποια άλλη σούπα) και την επόμενη μέρα μην αφήσετε τα πασχαλινά εδέσματα να σας παρασύρουν σε υπερβολές τις οποίες μπορεί να μην αντέξει το στομάχι σας.
Η νηστεία κάνει καλό στην υγεία! Σε αυτό το συμπέρασμα είχαν καταλήξει Αμερικανοί επιστήμονες ύστερα από έρευνες που είχαν πραγματοποιήσει πριν από μερικά χρόνια. Τα αποτελέσματα είχαν δημοσιευτεί στους New York Times και σύμφωνα με αυτά όσοι νηστεύουν τακτικά έχουν 58% μικρότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν καρδιακά προβλήματα από εκείνους που δεν νηστεύουν. Βέβαια, το ερώτημα όσον αφορά ποιο είδος νηστείας είναι ευεργετικό για την καρδιά, αλλά και πόσο διάστημα θα πρέπει κανείς να νηστεύει παραμένει αδιευκρίνιστο. Οι ειδικοί, πάντως, μας συμβουλεύουν να αποφεύγουμε να σπρώχνουμε τον εαυτό μας στα όριά του, αλλά να αφουγκραζόμαστε όσα έχει να μας πει και να αποκωδικοποιούμε τα σημάδια που μας στέλνει.
της διαιτολόγου-διατροφολόγου Έφης Δέδε
Mediterranean b-eat -by Efi Dede
