Τα τελευταία χρόνια, πολλοί γονείς έχουν πει ότι “εγώ δεν θέλω το παιδί μου να φοβάται τους γονείς του όπως εγώ, εμείς θα είμαστε φιλαράκια”, ενώ υπάρχει μία άλλη μερίδα γονιών που υποστηρίζει ότι “οι γονείς δεν μπορούν και δεν πρέπει να είναι φίλοι με τα παιδιά τους”. Οι γονείς υπάρχουν για να καθοδηγούν και να βάζουν όρια. Κάπως έτσι λοιπόν φτάνουμε στις δύο πιο γνωστές ερωτήσεις του κάθε γονιού, που είναι οι τελικά τι πρέπει να κάνω; Ποιο είναι το σωστό;
Σε κάθε παρέα υπάρχει τουλάχιστον μία ιστορία (αν όχι ομοφωνία) με αυστηρούς γονείς, περασμένης εποχής (και όχι μόνο), οι οποίοι προσπαθούσαν με νύχια και με δόντια να διδάξουν στα παιδιά τους τη πειθαρχία, τη σημαντικότητα των κανόνων και των ορίων όπως επίσης και άλλες παρόμοιες αξίες, υιοθετώντας έναν επιβλητικό και αυστηρό χαρακτήρα. Από την άλλη βλέπουμε γονείς να είναι κολλητοί με τα παιδιά τους, να επικοινωνούν ‘ανοικτά’ σαν συνομήλικοι, να υπάρχει άνεση, εμπιστοσύνη, επικοινωνία, ισότητα ή… απόλυτη εξάρτηση. Άρα…ποιο είναι το σωστό; Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά:
Γιατί είναι σημαντικό για ένα παιδί να έχει φίλους;
Ο άνθρωπος από τη φύση του θεωρείται ότι είναι κοινωνικό ον. Η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον και τα πρόσωπα που το αποτελούν ξεκινάει από τη νηπιακή ηλικία, όπου αναπτύσσει διάφορες σχέσεις όπως είναι και η φιλία. Ενδεικτικά κάποια οφέλη της φιλίας για ένα παιδί ή έναν έφηβο είναι:
- Πηγή εμπειριών…άρα ΓΝΩΣΗΣ: η φιλία εμπεριέχει την επικοινωνία, την επαφή και την συναναστροφή με άλλα πρόσωπα. Μέσα από αυτές τις διαδικασίες γνωρίζουμε πως λειτουργούμε εμείς και οι άλλοι γύρω μας. Κατά αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η ψυχοκοινωνική ανάπτυξη ενός ανθρώπου.
- Αυτονομία: δημιουργεί τον δικό του κόσμο, στον οποίο είναι κυρίαρχο, με τους ανθρώπους που επιλέγει (και σίγουρα υπάρχει λόγος για αυτό). Δοκιμάζει τις δυνατότητες του κι εξελίσσεται.
- Ενσυναίσθηση και Συνεργασία: μαθαίνει να συνυπάρχει και να συνεργάζεται με άλλους χωρίς να έχει κάποιο συμφέρον ή να εξαρτιέται από εκείνους.
- Το δούναι και λαβείν: μαθαίνει να μοιράζεται πράγματα, στιγμές, συναισθήματα και να συναναστρέφεται με άλλους.
Τελικά πρέπει ή δεν πρέπει να γίνω φίλος/η με το παιδί μου;
Μήπως απλά να κρατήσω μία φιλική στάση απέναντι του, διατηρώντας ταυτόχρονα τους ρόλους μας;
Γιατί πρέπει να γίνω φίλος/η με το παιδί μου;
- Δημιουργία σταθερής κι έμπιστης βάσης: το κάθε παιδί έχει ανάγκη από ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον που θα εκτιμά και θα σέβεται το ίδιο και τις ανάγκες του. Αν αυτό το περιβάλλον είναι και ‘ανοικτό’, ώστε να μπορεί το παιδί να επικοινωνεί άνετα μαζί του χωρίς φόβο, τότε σίγουρα θα γίνει η βάση του. Κατά συνέπεια, το παιδί θα γυρνάει στη βάση του για τις καλύτερες συμβουλές και τη στήριξη που θα χρειάζεται, ενώ οι γονείς θα είναι ήσυχοι για την ακεραιότητα και την ευημερία του παιδιού τους. Επίσης, θα κερδίσουν την επικοινωνία και την επαφή μαζί του.
- Η παιδεία δεν χρειάζεται τον φόβο: πολλές έρευνες αλλά και η πράξη έχουν δείξει ότι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν νιώθουν ασφαλή κι ευχάριστα. Οι γονείς μπορούν να μάθουν στα παιδιά τους τις αξίες που επιθυμούν χωρίς να υιοθετήσουν τον ρόλο του ‘στρατηγού’ αλλά με το να φτάσουν στο ύψους τους και να επικοινωνήσουν μαζί τους.
- Ενισχύεται η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση τους: φιλία σημαίνει ισότητα. Όταν λοιπόν οι γονείς αποφασίζουν να ‘ανοιχτούν’ και να επικοινωνήσουν με το παιδί τους, αφήνουν τον ρόλο του ‘Θεού’ και παίρνουν αυτόν του ‘θνητού ανθρώπου’. Έτσι, το παιδί δεν νιώθει μειονεκτικά, η σχέση που δημιουργεί με τους γονείς του είναι ένα από τα κατορθώματα του, οπότε, νιώθει δυνατό και περήφανο.
- Μαθαίνει να κάνει φίλους: οι γονείς αποτελούν πρότυπο για το παιδί όπως και η σχέση τους το ίδιο. Έτσι, ότι σχέση δημιουργήσει το παιδί με τους γονείς του, αυτή θα δημιουργήσει και με του φίλους του.
- Βοηθάει στην ανάπτυξη τους: η ανάπτυξη των παιδιών είναι επίπονη και δύσκολη. Πολλές φορές τα παιδιά περνούν περιόδους ανασφάλειας και φόβου καθώς δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν τις αλλαγές της ανάπτυξής τους. Μία “κοντινή” σχέση με τους γονείς, βοηθάει τα παιδιά να περάσουν τα πολλά στάδια της ανάπτυξης τους πιο ομαλά και ήρεμα.
- Δεν γίνονται τελειομανή: κάθε σχέση όπως και η φιλία περιλαμβάνει όμορφες στιγμές αλλά και συγκρούσεις, διαφωνίες και πολλά άλλα. Έτσι, τα παιδιά μαθαίνουν, ότι κανείς δεν είναι τέλειος, όπως και καμία σχέση το ίδιο. Με άλλα λόγια προσγειώνονται στην πραγματικότητα και δεν έχουν την προσδοκία της τέλειας φιλίας ή γενικά των τέλειων ανθρώπων.
Γιατί δεν πρέπει να γίνω φίλος/η με το παιδί μου;
- Εξάρτηση: σε περίπτωση που οι γονείς πιάσουν εξ’ ολοκλήρου τη θέση των φίλων, το παιδί όχι μόνο δεν θα γευτεί τα παραπάνω πλεονεκτήματα αλλά θα εξαρτηθεί πλήρως από εκείνους. Το αποτέλεσμα σε αυτή τη περίπτωση είναι η μη κοινωνικοποίηση του παιδιού.
- Απομάκρυνση: για να γίνεις φιλαράκι με το παιδί σου χρειάζεται να επικοινωνήσεις αληθινά. Να μπορείς να παραδεχτείς τα λάθη, τις ανασφάλειες σου, να ζητήσεις συγνώμη και πολλά άλλα που μπορεί να σε φέρουν σε πολύ δύσκολη θέση. Αν προσπαθήσεις να προσποιηθείς ότι είστε φίλοι, ενώ στην πραγματικότητα έχεις ακόμα στο μυαλό σου την απόσταση των ρόλων γονιού και παιδιού, μπορεί να το απομακρύνεις, νομίζοντας ότι έχεις κάποιο συμφέρον ή σκοπό για να το πλησιάζεις.
- Ασφυξία: είναι φυσιολογικό για ένα παιδί, όπως και για έναν ενήλικα, να θέλει να διαλέξει τους φίλους του και να δημιουργήσουν μαζί έναν δικό τους κόσμο. Όταν οι γονείς πιάνουν εξ’ ολοκλήρου αυτή τη θέση, το παιδί νιώθει ανίκανο να δημιουργήσει φιλίες ή φοβάται.
- Μέσο χειραγώγησης: Πολλοί γονείς έχουν βρει τη φιλία με το παιδί τους ως ένα μέσο για να μπορούν να το κατευθύνουν στον ‘σωστό’ δρόμο σύμφωνα με την δική τους αντίληψη.
- Μέσο ελέγχου: Αντίστοιχα, πολλοί γονείς δημιουργούν φιλία με το παιδί τους με σκοπό να το ελέγχουν.
Καταλήγοντας, ίσως θα ήταν πιο χρήσιμο για τους γονείς να αναρωτιούνται τι χρειάζεται να κάνουν από το να μπλέκουν σε κανόνες του ‘πρέπει’ και ‘δεν πρέπει’ όπως και του “σωστού” και “λάθους”. Επίσης, χρειάζεται να σκεφτούν τι μπορούν να κάνουν και το τι έχουν ανάγκη και οι ίδιοι τους. Πολλές φορές ξεχνάμε ότι το ισορροπημένο και ήρεμο παιδί προέρχεται από εξίσου ισορροπημένους και ήρεμους γονείς. Η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική , όπως και ο κάθε γονιός και το κάθε παιδί. Σημασία δεν έχει ο τίτλος που θα βάλουμε… “είμαι γονιός” , “είμαι φίλος/η” ,”έχω φιλική στάση” αλλά το τι εν τέλει προσφέρει ο κάθε γονιός στο παιδί του και το πόσο δεν καταπιέζεται και ο ίδιος από αυτό. Είναι γεγονός, πως όσο φίλοι και να γίνουν οι γονείς με τα παιδιά τους, στο μυαλό τους θα είναι για πάντα γονείς. Άρα, σκέψου εσύ τι θέλεις να προσφέρεις στο παιδί σου, δημιούργησε την κατάλληλη σχέση, η οποία θα ευχαριστεί και τους δύο σας, και βάλε τον τίτλο που θέλεις εσύ. Έτσι κι αλλιώς, η φιλία είναι μία ξεχωριστή έννοια για τον καθένα.
της Ανδριάνας Σαμαρίδου
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας- Ψυχολόγος Bsc, Msc
Επικοινωνία: Andriana.sam@gmail.com
