Το γάλα ανέκαθεν σχετίζονταν με την υγεία των οστών όχι μόνο σαν βασική πηγή ασβεστίου αλλά και φώσφορου και βιταμίνης D (εμπλουτισμένα γάλακτα). Ειδικά στα παιδιά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν βασικά τρόφιμα θρέψης μια και τα βοηθούν να χτίσουν γερά οστά κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους.
Ένα από τα συχνά θέματα αντιπαράθεσης στην επιστημονική κοινότητα είναι η αναγκαιότητα του γάλακτος και κατ’ επέκταση των γαλακτοκομικών στην ενήλικη ζωή. Υπάρχουν μελέτες πλέον που τεκμηριώνουν τα οφέλη της κατανάλωσης γάλακτος χαμηλών λιπαρών σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα γόνατος.
Φαίνεται ότι η μεγαλύτερη κατανάλωση άπαχου γάλακτος (επτά ποτήρια ή περισσότερα εβδομαδιαίως) μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου και η επίδραση αυτή είναι εμφανής ειδικά στις γυναίκες. Την αντίθετη επίδραση φάνηκε πως είχε η κατανάλωση τυριού, πιθανότατα εξαιτίας της αυξημένης περιεκτικότητάς του σε λιπαρά.
Πάντως αξίζει να τονιστεί ότι η ηλικία των τριάντα ετών (ή και μερικά χρόνια νωρίτερα κατά περίπτωση) είναι ένα “ταβάνι” πάνω από το οποίο τα οφέλη για τον οργανισμό μειώνονται αισθητά.
Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις γονιών που δεν έδιναν στα παιδιά τους αγελαδινό γάλα επειδή είχαν την πληροφορία ότι το όξινο pH του συγκεκριμένου γάλακτος κινητοποιούσε ασβέστιο από τα οστά των παιδιών. Φυσικά και κάτι τέτοιο δεν ισχύει αφού το pH του γάλακτος είναι ουδέτερο. Μεγάλος προβληματισμός πάντως, έχει υπάρξει στο παρελθόν σχετικά με την πιθανή ύπαρξη ορμονών στο αγελαδινό γάλα. Οι ορμόνες που πιθανώς περιέχει το γάλα ανέκαθεν αποτελούσαν θέμα διένεξης. Οι ορμόνες αυτές κατηγορήθηκαν για υπερβολική ανάπτυξη στα παιδιά.
Η αλήθεια είναι πως χρόνια πριν πολλές γαλακτοβιομηχανίες των ΗΠΑ χρησιμοποίησαν μια ορμόνη για μεγαλύτερη παραγωγή γάλακτος. Όμως το γάλα της Αυστραλίας, της Ιαπωνίας, της Νέας Ζηλανδίας, του Καναδά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αντιμετωπίζει τέτοια θέματα. Φυσικά, κανείς δε μπορεί να ξεχάσει το σκάνδαλο στην Κίνα με την προσθήκη μελαμίνης στο γάλα, για να εμφανίζεται μεγαλύτερη η πρωτεϊνική περιεκτικότητά του.
Ένα άλλο ερώτημα των καταναλωτών είναι αν η πρωτεΐνη του γάλακτος είναι εξίσου θρεπτική με αυτή του κρέατος. Η απάντηση είναι θετική, αφού η πρωτεΐνη στο γάλα θεωρείται υψηλής βιολογικής αξίας και πλήρης με την έννοια ότι περιέχει και τα εννέα απαραίτητα αμινοξέα που ο οργανισμός δεν μπορεί να συνθέσει και χρειάζεται να τα προσλάβει εξωγενώς με την τροφή.
Ένας πιθανός κίνδυνος που ενέχει η κατανάλωση γάλακτος ίσως να προκύπτει από την πολύ αυξημένη κατανάλωση του. Δεν είναι λίγοι εκείνοι για τους οποίους το γάλα αποτελεί ένα πλήρες και πολύ αγαπημένο τρόφιμο και θα μπορούσαν να ζήσουν μόνο με αυτό. Οι έρευνες δείχνουν ότι κατανάλωση μεγαλύτερη των 3 μερίδων ημερησίως ίσως να δημιουργεί κινδύνους για την υγεία (αυξημένος κίνδυνος για κατάγματα σε επίπεδα κατανάλωσης μεγαλύτερα των τριών ποτηριών ημερησίως).
Οι ερευνητές συνδέουν αυτά τα ευρήματα με την ύπαρξη της D-γαλακτόζης στο γάλα η οποία σε αυξημένη κατανάλωση έχει συνδεθεί με πρόωρη γήρανση. Τα ευρήματα αυτά πάντως δεν έχουν καταφέρει να τροποποιήσουν τις συστάσεις για αυξημένη κατανάλωση γάλακτος για την πρόληψη των καταγμάτων και της οστεοπόρωσης.
Επιπρόσθετα, με δυσκολία μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες σε ασβέστιο χωρίς τα γαλακτοκομικά π.χ. από άτομα που έχουν δυσανεξία στη λακτόζη. Θα πρέπει λοιπόν τα άτομα αυτά να αναζητήσουν λύσεις σε άλλα τρόφιμα όπως το σπανάκι, το γάλα αμυγδάλου, το γάλα ρυζιού, το γάλα σόγιας, τα δημητριακά πρωινού εμπλουτισμένα με ασβέστιο, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τις μπάμιες, τις σαρδέλες, το μπρόκολο και τα αμύγδαλα.
Ανακεφαλαιώνοντας, το γάλα και τα γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών αποτελούν βασικά συστατικά μια ισορροπημένης διατροφής. Οι ενήλικες χρειάζονται περίπου 3 μερίδες γαλακτοκομικών ημερησίως.
Παπαμίκος Βασίλειος
Νοσοκομειακός Διαιτολόγος ΓΝΑ – Κοργιαλένειο Μπενάκειο
M.Med.Sci Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Πανεπιστημίου Γλασκώβης
MSc Healthcare Manager, Πανεπιστημίου Αθηνών
Πτυχιούχος Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
email: vpapamikos@gmail.com
κινητό: 6977867138
